Экономика пәндерінде ойын әдісін пайдаланып студенттерді өз мамандығына қызығушылығын арттыру

М.Тынышпаев атындағы

ҚазККА Ақмола көлік колледжінің

экономика пәндері  оқытушысы

Калдыбаева Ардак  Сапаргалиевна

Экономика пәндерінде ойын әдісін пайдаланып студенттерді өз мамандығына қызығушылығын арттыру

1 . Баяндама жоспары: 
I.    Кіріспе 
II.    Негізгі бөлім.  «Экономика пәнінің маңыздылығы» 
IІІ.  Қорытынды 

Ғылыми жұмыстың мақсаты:   Экономика пәндерінде студентердің өз қабілетін бағалау арқылы түрлі кәсіби мамандықтарға қызығушылықтарын қалыптастыру: адам еңбек пен материалдық және рухани құндылықтарды жасайды, сонымен бірге өзі де жетіледі; көздеген мақсатқа жетудегі тұрақтылық, шыдамдылықты дамыту; экономикалық білім негіздеріне жетудегі ұмтылысты дамытуға  үлес қосу.

Ғылыми жұмыс  тақырыбыбының өзектілігі: Темір жол ең үлкен салалардың бірі болып табылады, активтердің құны бойынша ол елдің алғашқы үштігіне кіреді.Оның осындай маңыздылығы елдің экономикалық жағдайында темір жолдар қызметі тиімділігінің маңызы үлкен екендігін анықтайды. Темір жол мамандарының өз қызметіне деген қызығушылығын арттыру қажет. Сондықтан тәжірибеде экономиканы оқыту сынағының қойылуы өмір талабынан туындаған, көпшілік көңілінен шығатын жаңашылдық деп қабылдау керек

Зерттеу әдістері: Шығармашылық іздену, баяндау

Күтілетін нәтиже: Бүгінде Қазақстан экономикасы ,соның ішінде темір жол экономикасы 90-жылдарының басында біздің елімізде: әкімшілік тұрғыдан реттелетін экономикадан нарыққа өту, экономика өзгерістер болды.Бұлардың бәрі экономикалық дағдарыс кезеңінде жүзеге асқандықтан, Қазақстан Республикасы көлік кешенінің негізін құрайтын темір жол көлігінің жағдайына кері әсер тигізді жіне үлкен экономикалық, қорғаныстық, әлеуметтік және саяси мәнге ие болды. Сондықтан темір жол мамандарын бәсекелеге қабілетті , олар еліміздің теміржол көлігін қазіргі заманға сай әрі жоғары тиімді салаға айналдыруға бағытталған және әлемдік тасымалдау жүйесіне үйлесімді кіріге отырып, дамыған нарықтық, бәсекелестік жағдайында тұтынушылардың талаптарына барынша сәйкес келетін маман дәрежесіне жеткізу болып табылады.

КІРІСПЕ

Республика тәуелсіздігі мен Теміржол көлігі жөніндегі кеңес кезіндегі  Қазақстан теміржол көлігінің өткен  жолын шартты түрде үш кезеңге  бөлуге болады.

Бірінші кезең (1992-1996 жж.) – саланың  КСРО-ның таралу салдарына және мүлдем жаңа экономикалық жағдайларға бейімделуі.

Екінші кезеңнің (1997-2001 жж.) маңызы үш қазақстандық магистралды өзінде біріктірген, қиыншылық кезден өте  алған, саланың ары қарай дамуына  негіз салған, бірінші қазақстандық теміржол кәсіпорны «Қазақстан темір  жолы» РМК-нің құрылуы мен дамуы  болды.                       Үшінші кезеңде (2001 жылдан бастап осы  уақытқа дейін) саланы қайта құрылымдау басталды. Атап айтқанда, «Қазақстан темір  жолы» ұлттық компания» ЖАҚ құрылуы  осы реформалардың жүзеге асырылуының  бастамасы болды. Олар еліміздің  теміржол көлігін қазіргі заманға  сай әрі жоғары тиімді салаға айналдыруға  бағытталған және әлемдік тасымалдау жүйесіне үйлесімді кіріге отырып, дамыған нарықтық, бәсекелестік жағдайында тұтынушылардың талаптарына барынша  сәйкес келетін кәсіпорын дәрежесіне жеткізу болды.

2. Қазақстан Республикасындағы экономика жаңа қатынастардың сапалы экономикалық жүйесінде болуын талап етеді және оған сай экономикалық нарықтық ой қорларының мол болуын талап етеді.Нарықтық экономика біздің бәрімізге қатал талап қойып отыр. Әр адам өмір сүруі үшін, осы нарықтық қатынастардың қатал заңымен жүріп, одан нақты әрі нәтижелі істі қажет етеді.                                                                                                              Алғашында темір жол экономикасы студенттерге жат естіледі.Оларда бізге экономиканың қажеті не?, біздің мамандыққа қатысы не? деген сұрақтар туындайды.      Экономика деген сөздің алғашқы ұғымы «отбасы шаруашылығы» білдіретінін және қазіргі уақытта экономика кең көлемде , қоғамдық өндірістің жүйесінде қолданады.Әрбір адам көп қырлы экономикалық қатынас арқылы басқалармен байланыста болады.Темір жол маманы жолаушыларды, жүктерді тасымалдайды, сол қызметі үшін жалақы алады,сатушы және сатып алушы ретінде қызмет атқарады.Темір жол саласын басқару және оны дамыту да экономиканың бір саласы болып табылады.  Еліміздің әлеуметтік-экономикалық даму заңдылықтарын нақты сипаттайтын болғандықтан және біз өмір сүретін қоғам болғандықтан, біздің ешқайсымыз да экономиканы өмірден бөліп қарап немесе экономикалық білімсіз өмір сүре алмаймыз. 
Халықаралық экономикалық қатынастардың қалыптасқан және неғұрлым дамыған формасы – халықаралық сауда болғандықтан, сыртқы сауданың негіздерін игеру қажет. Ол үшін экономикасы дамыған, бәсекеге қабілетті елдердің күн сайынғы әлемдік экономика жаңалықтарынан хабардар болып отырамыз. 
Экономиканың басты бейнесі – адам болып табылады. Экономика мен қаржылық сауаттылықты білу арқылы адамның жеке тұлғасы (еңбексүйгіштік, жауапкершілік,        орындаушылық, үнемшілдік, белсенділік, іскерлік, тәртіптілік) дамиды. Сондай-ақ, экономикалық білім саласында адам өмірден өз орнын табуға, шешім қабылдауға, әл-ауқатын жақсартуға жағдай жасауға бағытталып отырады. 
Кәсіби бағдар мен экономикалық мәдениетті қалыптастыруда адам белгілі бір еңбек, іс-әрекетті санасына ендіруге ұмтылу болып табылады. 
Тәрбиелік міндеттері: өз қабілетін бағалау арқылы түрлі кәсіби мамандықтарға қызығушылықтарын қалыптастыру: адам еңбек пен материалдық және рухани құндылықтарды жасайды, сонымен бірге өзі де жетіледі; көздеген мақсатқа жетудегі тұрақтылық, шыдамдылықты дамыту; экономикалық білім негіздеріне жетудегі ұмтылысты дамыту, т.б.                            Экономика пәнінде ойын әдісін пайдалану арқылы өз мамандықтарына қызығушылығын ояту үшін әр берілген тақырыптарға байланысты келтіруге болады.Топты 2 топқа бөлеміз. Біріншіден, тақырып мысалға: «Еңбек өнімділігі және еңбек ақыны есептеу» тақырыбын қарастырсақ. Екіншіден, темір жол саласынан тасымалдау басқармасының  құрамы бойынша студентерді бөлейік :

-техникалық бөлім қызметкері;

-жүк және коммерциялық  жұмыс қызметкері;

-тасымалдарды жоспарлау  және қамтамасыз ету;

- вагон шаруашылығы бойынша жауап беруші тұлғалар;

-экономика және қаржы  бөлімі қызметкері;

- бухгалтерлік есепке  алу бөлімдерінен тұрады.Олардың әр қайсының міндеттері мен қызметтерімен таныстырамыз.                                                               Енді оларға өз бөлімдерінің еңбек ақысын және еңбек өнімділігін есептеу арқылы, олар өз бөлімдерінің атқаратын қызметі мен эконмиканың алатын орнын түсінеді                                                                                                                                            Еліміздегі экономика пәнінің мақсаты – жастарды болашақта лайықты өмір деңгейіне көтерілу үшін бизнес пен экономикаға үйрету, жеке кәсіпкерлікті бағалауға ынталандыру мен нарықты зерттеу. Балалардың лидерлік қабілетін дамытуға, іскерлікке, жауапкершілікке, өз қаражатын білуіне немесе қаржылық есепті меңгеру ісінде сауаттылығын дамытуға да пайдасы зор. Жалпы алғанда экономика сабағы тарих, құқық негіздері, математика, география, бейнелеу өнері, еңбек пәндерімен тығыз байланысты. 
Экономикалық тәрбие – бұл оқушының экономикалық санасын қалыптастыруға бағытталған арнайы ұйымдастырылған педагогикалық әрекет. Бұл салада тәрбиелік жұмыстар бекітіліп, сол арқылы қызықты да мазмұнды іс-шаралар өтуде. Олар: «Дүниенің кілті – экономикада» плакаттар сайысы, «Жарнамалық агенттік», «Жұмыссыздық» рөлдік ойындар, бизнес, банк, базар сияқты іскерлік, танымдық, логикалық ойындар, кәсіпкер, банк қызметкерлерімен кездесулер, шағын мектеп компания жұмыстары мен бизнес хабарлар және капитал әліппесі. 
Қосымша мәліметтер бойынша айтсақ, заңға қайшы келетін экономикалық қылмыс түріндегі «сыбайлас жемқорлық» тақырыбы да жоғарғы сынып оқушылары арасында қарастырылып, елімізде парасатты экономика саясатын жүргізуде өз ойларын ашық түрде айта алады. Осындай мәселені көтеру арқылы елімізде келешек жастарды үлкен өмір жолында әділ де шыншыл, иманды да қарапайым, ар-ұяты таза, дұрыс өмір сүру деңгейіне көтереді. Экономикасы дамыған, бәсекеге қабілетті дамушы елдерде мұндай көлеңкелі мәселені ертеректе қолға алып, қазір де аз пайыздық мөлшерде ғана көрсеткіш береді.

Қортынды

«Қазақстан-2030» бағдарламасында: «Біздің балаларымыз білімі жоғары жұмысшылар мен фермерлер, инженерлер, банкирлер және өнер қайраткерлері, мұғалімдер мен дәрігерлер, зауыттар мен биржалардың иелері болады», «Келешектің иесі – жастар» делінген. Сондықтан, қоғам талабына сай, қоғамды  көркейтетін, дамытатын жастарды тәрбиелеу  ең маңызды мәселе екені даусыз. 
Осыған орай темір жол маманы қызметінің мазмұны жақсарып, жаңа мақсат, жаңа шешімдер мен мүмкіншіліктерді қажет етеді. Ондай мүмкіншіліктері тек білім арқылы келеді. Сол білімді экономика сабағындағы ойын әдістерімен жете меңгеруіне көп көңіл бөлу қажет. Жеке тұлға тәрбиелеуде жеке мамандықты меңгерген экономикалық, эстетикалық ойлауы дамыған күнделікті мәселелерді жылдам шешуге дағдылану болып табылады. 1991 жылы тәуелсіздік алғаннан бері Қазақстан кешенді саяси және әлеуметтік-экономикалық реформаларды іске асыру жөнінде көп табысқа қол жеткізді Бүгін де бұл елдің жедел дамып келе жатқан және икемді нарықтық экономикасы бар, оның беріктігі түбегейлі реформалар мен табиғи байлықтардың молдығына негізделген. 
Қазақстан өзіне тән даму жолын қалыптастырып, күннен-күнге өркендеп, алға қарай нық қадам басуда. Бәсекеге қабілетті, өркениетті елдер қатарына қосылу үшін үлкен де кең ауқымды шаралар атқарылуда. Жас ұрпақты жарқын болашаққа бастайтын жарық жұлдыз – оқу және жақсы маман оқыту біздің парызымыз. 

Пайдаланған әдебиеттер

1. Атамқұлов Е.Д., Жанғаскин Қ.Қ.                                                        Қазақстанның темір жол көлігі : қайта құрымдау және әлемдік экономикаға кірігу жолдары: Монография. / Жалпы редакциясын басқарған Р. Қ. Сатова:-Алматы: Экономика , 2004-646 бет.

2. Темір жол көлігі туралы Қазақстан Республикасының Заңы