Техносфера электромагнит,электроорис,электротолкын

Көздің тура немесе айналы көріністегі сәулелермен  сәулелену кезіндегі зақымданулар ауыспалы  қызметтерінің бұзылысчтарымен сипатталуы мүмкін: қараңғылық адаптациясының бұзылулары, мүйізді қабаттың сезімталдығының өзгерістері, ауыспалы соқырлық және т.б.

Ауыр жағдайларда  лазерлі сәулелердің қарқынды түрде  ұзын толқынды көрінетін жәнеде жақын  инфрақызыл спектрлердің  көру аймағына түсуі ауырсынусыз көрудің шектелуімен (скотоманың дамуымен) жүреді. Бұндай жағдайларда көз түбінде торлы қабаттың ісінуі және әртүрлі деңгейдегі айқындылықтағы күйіктер, әйнекті денеге және торлы қабатқа қан құйылулар  анықталынады. кейін хориоретиналды күйіктің орнында, әдетте макулярлы немесе парамакулярлы аймақта көрудің төмендеуімен жүретін тыртық пайда болады.

Ультрафиолетті  лазерлі сәулелер және спектрдің  инфрақызыл бөліктері  негізінен  оптикалық жүйенің беткей элементтерімен жұтылады: роговицца, хрусталик, әйнекті дене. Сондықтан ультрафиолетті диапазонда жұмыс істейтін лазерлер  роговицаның ауырсынумен жүретін күйіктерін тудыруы мүмкін, ол доғалы сваркілеу кезіндегі күйіктерге ұқсайды.

Ұзақ уақыт бойы лазерлі сәулелермен қатынаста  болған жұмысшыларда көру аймағы жағынан  әртүрлі органикалық және функционалды бұзылыстар болуы мүмкін. Қараған  кезде науқастар жұмыстың соңында  көздерінің шаршауына, көз алмасындағы  тұйық және кесіп ауырсыну «жарықты көтере алмау» сезімі, жылағыштық және көздің құрғауы «құм құйылғандай», қабақтың ісуі және ауырлық сезімінің  болуына шағымданады.

Көру өткірлігі  өзгермейді, бірақ түстерді ажырату  босағасы, қараңғылық адаптациясының ұлғаюы, кейде көру аймағының тарылуы  мүмкін.

Лазермен жұмыс  істейтін науқастардың көбінде хрусталиктің әртүрлі қабаттарындағы бірен саран  немесе көптеген  лайланулар анықталынады. бұлар арнайы өзгерістерге жатпайды, және көптеген жағдайларда әртүрлі жастағы топтарда кездеседі. Бірақта аз қарқындылықтағы лазерлі энергияның сүлелі әсерінен хрусталиктің субкапсулярлы аймағында ұсақ нүктелі немесе сызықты бұлдыраулар болуы мүмкін, ол хрусталиктің мезгілінен ерте қартаюына әкеледі.

Тура немесе айналы көріністі лазерлі шоғырлармен  адам терісінің зақымдануларының сипаты әртүрлі болады. Ауыр жағдайларда  электр тоғы кезіндегі электрокоагуляциялық  күйіктерді еске түсіретін күйіктер болуы мүмкін  немесе  тері жабындыларының жыртылулары және  толық бұзылыстары болады. Жеңіл жағдайларда тері ішілік ферменттердің қызметтерінің белсенділігінің және терінің электрлік өткізгіштігінің  немесе сәулеленеген жерде жеңіл эритеманың  дамуы болады.

Лазермен жұмыс  істейтін науқастардағы бұзылыстар көру ағзалары және тері жабындыларындағы өзгерістермен ғана шектелмейді. Оларда нерв және жүрек тамыр жүйесінің  қызметтерінің бұзылыстары, бірқатар биохимиялық және гематологиялық көрсеткіштердің  өзгерістері болады. Алайда, лазермен жұмыс істеген кезде пайда  болған ығысулардың барлығын кәсіптік ауруларға жатқызуға болмайды.

Астениялық және астеновегетативті синдромдар, сонымен  қатар вегетотамырлық дистония лазермен жұмыс істейтін науқастарда жиі  кездесетін  клиникалық синдромдарға жатады. Жұмыс стаждарының ұлғаюларына байланысты науқастарда гипертониялық ауру дамуы мүмкін.

Лазермен жұмыс  істейтін жұмысшыларға тән шағымдарға жоғары шаршағыштық, жалпы әлсіздік, жұмыс күнінің соңында өзін нашар  сезіну жатады. Обьективті бұзылыстарға келетін болсақ, жоғарғы тітіркендіргіштік, жылағыштық, ұйқысының бұзылуы, басының  ауруы және жиі бас айналу, сонымен  қатар жүрек аймағындағы жағымсыз сезімдер мен сұққылап ауырсынулар  болады. Осы шағымдардың сипаты бойынша, олардың көбі ОНЖ қызметінің бұзылыстарына, жүрек дистониясына негізделген.

Обьективті неврологиялық  симптомдар негізінен сіңір рефлекстерінің  пайда болуымен, қол треморларымен, дермографизмнің тежелуі немесе күшеюімен, жалпы және жергілікті гипергидрозбен көрінеді.

Лазермен жұмыс  істейтіндерде орталық генездің басымдылығымен вестибулярлы анализаторлардың қызметтерінің бұзылыстары анықталынады. осы вестибулярлы бұзылыстар әдетте есту ақауларымен қатар тепе теңдіктің  бұзылуларымен және бастың айналуымен сипатталады.

Жүрек-тамыр жүйесінің  бұзылыстары пульс және АҚ тұрақсыздығымен  сипатталады. Жиі аритмия анықталынады, аускультацияда жүрек ұшынан  жүрек тонының тұйықталуы естіледі.

Шеттік қанда  эритроциттердің санының күрт жоғарлауы, сирек ретикулоциттердің жоғарлауы, түсті көрсеткіштермен гемоглобин деңгейлерінің шамалы төмендеуі, аз мөлшердегі лейкоцитоз анықталынады. стажы жоғары жұмысшыларды қанның қызыл  түйіршіктерінің сандық емес сонымен  қатар сапалық өзгерістеріде  байқалады, яғни эритроциттердің диаметрі мен көлемінің өзгеруі, эритроциттердегі қышқылдық фосфатазасының белсенділігінің  жоғарлауы. Гемостаз жүйесіндегі өзгерістер шамалы тромбоцитопения, протромбин құрамының  төмендеуі, қан ағу уақытының  ұзаруы түрінде көрінеді.

Бірқатар ферменттер мен медиаторлардың(холинэстераза, гистамин, сілтілі фасфатаза, катехоламин)  белсенділігінің өзгерістері, белок, май, көмірсу және минералды алмасулардың айқын ығысулары  биохимиялық зерттеулер кезінде анықталуы мүмкін.

Емі.  Аурудың бастапқы кезінде арнайы дәрілік ем қажет емес, ол ддемалыс және еңбек тәртібін сақтаған кезде қайтады. Айқын көріністер кезінде науқастар амбулаторлы  немесе стационарлық емді қажет етеді.         

Симптомды және комплексті ем ағзаның қызметтерін қалыптастыруларға  бағытталған. Дәрілік емді(седативті, транквилизаторлар)  бас ауруын немесе бас айналуын  қайтаратын, вегетотамырлық бұзылыстарға негізделген (галбваниялық жаға, массаж және т.б физиоемдік процедуралармен кезектестіру керек.  Невростениялық синдромдар кезінде сумен жасалынатын физиоемдік процедуралар нәтижелі (жалпы ванна, душтар). Құрамында витаминдері жеткілікті жоғары калориялық диета тағайындалады. Ем еңбек және демалыс тәртіптерімен сәйкес келуі керек.

Еңбек ету  қабілетінің сараптамасы.  Лазерлі сәуленің әсеріне негізделген патологияларды анықтаған кезде, дәрігердің іс әрекеті бұзылыстардың айқындылық деңгейімен сипатына байланысты. Роговицадағы өзгерістер тұрақсыз болады, емнен кейін қайтады. Хрусталикпен торлы қабаттағы өзгерістер тұрақты динамикалық дәрігерлік көмекті қажет етеді. Аурудың өршуі кезінде науқасты лазермен жұмысты шегеру керек. Вегетотамырлық дистония, астениялық, невротикалық синдромдары бар науқастар дәрігердің динамикалық бақылауында болуы керек. Бұндай жағдайларда жұмысшыны уақытша жұмыстан босатумен сәйкес ем жүргізіледі. Егер көру, нерв және жүрек тамыр жүйелеріндегі өзгерістер лазермен жұмыс істеген кезінде пайда болса және анамнезінде осы ауруды тудыратын басқа көрсеткіштер болмаса, терең клиникалық тексерулер және кәсіптік аурулар клиникасында немесе бөлімшеде  ем жүргізу керек. Бұндай адамдар дем алу үйлеріне және профилакторияларға, санаторлы курортты емдеу орындарына жолдама алу керек.        

 Алдын-алу.   Санаторлы курортты  шаралар арасында жұмыс орындарындағы лазерлі сәулелердің РБД жүйелі түрде бақылануы, сәулелену  көзінен сақтану шараларын жүргізу, автоматты түрде блокировка жасау, лазер шоғырларын шектеу, дистанционды басқару, сонымен қатар жеке басының қорғанысының шараларын , яғни арнайы киімдер, көз әйнектер және т.б.         

Міндетті түрде  алдын ала (жұмысқа орналасқан кезде) және кезеңді (12 айда 1 рет, окулист – 3 айда 1 рет) медициналық қараудан өту, онда терапевт, невропатолог, окулист  қатысады. Медициналық қараулар кезіндегі  сапалы тексерулерге лазерлі сәулелерге сезімтелдығы жоғары ағзаларды тексеру  жатады. Емдеу сауықтыру шаралары медициналық алдын алуларға жатады. Жұмыс кезінде 10-15 минут арнайы физкультура  жаттығуларын жүргізу ұсынылады. Қыс  көктем мезгілдерінде жұмысшыларды витаминмен қамтамасыз ету керек, витаминмен қамтамасыз  ету үшін аэровит препараттын қолданамыз. Аэровитті 30-60 күн ішінде күніне бірден қолданамыз. Аэровит болмаған жағдайларда В₁ виаминін және аскорбин қышқылын қолданады.  Витаминнен бөлек глютамин қышқылының, аминалон  және т.б профилактикалық курстар ұсынылады.

Лазерлі құрылымдармен  жұмыс істейтін жұмысшыларда функционалды бұзылыстардың диапазоны кең  болғандықтан ағзаның әртүрлі жүйелерін  қалыптастыруға және белсенділігін  арттыруға әсер ететін кең спектрлі дәрілерді қолданады. Осындай заттар ретінде адаптоген тобының препараттары, оның ішінде қоршаған ортаның физикалық  және химиялық әсерлеріне ағзаның қарсылығын күшейтетін элеутерококты қолдануға  болады. Элеутероккокты тәулігіне 1 рет 1 ас қасықтан тағайындайды, 1 ай бойы, емдеу  курсын 2-3 айдан кейін қайталайды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Электромагнитті өрістің биологиялық әсері

 

Электромагниттік  өріс -ол материяның  өзгеше  түрі  болып табылады

Электромагниттік  өріс (ЭМӨ)адам өмір сүретін ортада табиғи және жасанды сәулелерін  тудырады.

Табиғи  магнит өрісінің сан алуан түрі кездеседі:  Жердің электірлік және магниттік өрістері,  радиотолқынның  ғарыштық сәулелері (Күн және басқада жұлдыздар), Жер  атмосферасында болып жатқан құбылыстар, мысалы, найзағайдың жарқылы,  ионосферадағы қозғалыс. Адамда  электромагниттік  өрістің төмен сәулесі болып табылады.

Жасанды ЭМӨ сәулелері 2 үлкен  топқа:

• электромагниттік энергияларды зерделеу үшін арнайы құрылған өнімдер:  радио және теледидар станциялары, радиолокациялық қондырғылар, физиотерапиялық аппараттар, радиобайланыстың әр түрлі жүйесі, өнеркәсіптегі технологиялық қондырғылар;
• кеңістікте электромагниттік энергияларды зерделеуге тағайындалмаған  қондырғылар, бірақ жұмыс жасан кезінде электрлық тоқ бөлінеді және осы кезде ЭМӨ паразиттік сәулеленеді.    Бұл электро қуатын беру және тарату жүйесі (электро қуатын беру сымдары, трансформаттық станциялар) және осы элекр қуатын тұтынатын аспаптар (электроплиталар, элекірлік жылтқыштар, компьютерлер, тоңазытқыштар, теледидарлар және т.б).

Электромагнитті өрістің биологиялық әсері

Электромагниттік өріс биологиялық  белсенді- тірі жан оның қозғалысын елейді. Бірақ адамда ЭМӨ анықтау  үшін арнайы  сезім мүшесі жоқ (оптикалық көлемді қоспағанда:  көзбен көретін  жарықта – олда электромагниттен шыққан).ЭМӨ ерекше сезімтал орталық нерв жүйесі, жүрек- тамырлар жүйесі, гармондық және репродуктивті жүйелер.

Көпжылдық зерттеулерге қарамастан,  қазіргі уақытқа дейін ЭМӨ адам организміне әсерін ғалымдар толығымен зерттеп болған жоқБалалар, жүкті әйел, орталық нерв жүйесімен, жүрек –тамырлары, гармондық жұйесімен ауыратын, иммунитеттері төмендеген  адамдар тұрмыста электромагнит қауіпсіздік ережелерін тиянақты сақтау және ЭМӨ әсерінен өзін  қорғау  қажет.

 

 

                Пайдаланылған әдебиеттер

1. ↑ Қазақ тілі терминдерінің салалық. Ғылыми түсіндірме сөздігі: Электроника, радиотехника және байланыс. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007 ISBN 9965-36-448-6
2. Jump up↑ Физика: Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-Ф49 математика бағытындағы 11 сыныбына арналған оқулық /С. Тұяқбаев, Ш. Насохова, Б. Кронгарт, т.б. — Алматы: "Мектеп" баспасы. — 384 бет, суретті. ISBN 9965-36-055-3
3. Jump up↑ Физика және астрономия: Жалпы білім беретін мектептің 9-сыныбына арналған оқулық. Өңд., толыкт. 2-бас. / Р. Башарұлы, Д. Қазақбаева, У. Токбергенова, Н. Бекбасар. —Алматы: "Мектеп" баспасы, 2009. — 240 бет. ISBN 9965-36-700-0
4. Физика: Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-Ф49 математика бағытындағы 11 сыныбына арналған оқулық /С. Түяқбаев, Ш. Насохова, Б. Кронгарт, т.б. — Алматы: "Мектеп" баспасы. — 384 бет, суретті. ISBN 9965-36-055-3
5. Физика Энциклопедиясы, 6 том.
6. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Физика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д,, профессор Е. Арын – Павлодар: С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, 2006. ISBN 9965-808-88-0
7. Өріс Теориясы.Теориялық Физика 2 том
8. http://massaget.kz/tehno/bilesiz-be/514
9. http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BF%D1%8B%D1%82_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0_%E2%80%94_%D0%93%D0%B5%D1%80%D1%86%D0%B0
10. http://files.school-collection.edu.ru/dlrstore/6992e77a-443a-f3e5-f274-c6952244f75a/00119630625041622.htm
11. http://nado.znate.ru/%D0%9E%D0%BF%D1%8B%D1%82_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0_-_%D0%93%D0%B5%D1%80%D1%86%D0%B0