Экономикалық қызмет

• ағаштар мен бұталарды заңсыз кесу;
• ормандарды жою немесе зақымдау;

Экологиялық қылмыстарға мыналар жатады:

• шаруашылық және өзге де қызметке қойылатын талаптардың бұзылуы;
• ықтимал экологиялық, қауіпті химиялық, радиоактивті және биологиялық заттарды өндіру мен пайдалану кезінде экологиялық талаптардың бұзылуы;
• микробиологиялық немесе басқа биологиялық агенттермен немесе улы заттармен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік ережелерінің бұзылуы;
• ветеринарлық ережелердің және өсімдіктердің аурулары мен зиянкестеріне қарсы күресу үшін белгіленген ережелердің бұзылуы;
• суларды ластау, бітеу және сарқу;
• атмосфераны ластау;
• теңіз аясын ластау;
• Қазақстан Республикасының құрылыстық шельфі туралы және Қазақстан Республикасының айрықша экономикалық аймағы туралы заңдардың бұзылуы;
• жерді бүлдіру;
• жер қойнауын қорғау және пайдалану ережелерін бұзу;
• су жануарлары мен өсімдіктерін заңсыз алу;
• заңсыз аңшылық;
• жануарлар дүниесін қорғау ережелерін бұзу;
• жануарлар мен өсімдіктердің сирек кездесетін және құрып кету қаупі төнген түрлерімен заңсыз іс-әрекеттер;
• ағаштар мен бұталарды заңсыз кесу;
• ормандарды жою немесе зақымдау;
• ерекше қорғалатын табиғи аумақтар режимінің бұзылуы;
• экологиялық ластау зардаптарын жою жөнінде шара қолданбау.^[1]

Экологиялық қылмыс – қылмыстық құқықта қоршаған ортаға нұқсан келтіретін қылмыс түрі. Экологиялық қылмысқа шаруашылық қызмет пен өзге де қызметке қойылатын экология талаптардың бұзылуы, экология тұрғыдан қауіпті химикалық, радиоактивті және биология заттарды өндіру мен пайдалану кезінде микробиология немесе басқа да биология агенттермен жұмыс істеу кезінде сақталуға тиіс қауіпсіздік ережелерінің, ветеринарлықережелердің, өсімдіктердің аурулары мен зиянкестеріне қарсы күресу үшін белгіленген ережелердің бұзылуы, суды ластау, бітеу, сарқу, теңіз аясын ластау, Қазақстан Республикасының құрлықтық қайраңы және айрықша экономика аймағы туралы заңдардың бұзылуы, жануарлар дүниесін қорғау ережелерін бұзу, су жануарлары мен өсімдіктерін заңсыз алу, заңсыз аңшылық, жануарлар мен өсімдіктердің сирек кездесетін және құрып кету қаупі төнген түрлерімен заңсыз әрекет жасау, ағаштар мен бұталарды заңсыз кесу, ормандарды жою немесе зақымдау, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар режимінің бұзылуы, экология ластау зардаптарын жою шараларын қолданбау, т.б. жатады (ҚР Қылмыстық кодексі, 278 – 292-баптар). ^[1]

Экологиялық қатынастар

Экологиялық қатынастар дегеніміз - бұл объектісі табиғат пен оның құрамындағы элементтер болып табылатын қатынастарды айтамыз.

Экологиялық құқықтың объектілері дегеніміз - айналадағы табиғи ортаны құрайтын, адамның тіршілік қажеттіліктеріне жұмсалатын табиғи ресурстар мен адамдардың экологиялық денсаулығы мен өмірін айтамыз.

Экологиялық қатынастар субъектілеріне мыналар жатады:

1. Қазақстан Республикасы, себебі біздің мемлекетіміз табиғат ресурстарының меншік иесі болып табылады.
2. Шетелдік мемлекеттер - Қазақстанның табиғат ресурстарын пайдалану мәселелері бойынша экологиялық қатынастардың субъектілері болып табылады, республикаға табиғи ортаға келтірген залалы үшін жауап береді (шекаралық су объектілері бойынша бірлесіп су пайдалануы және т.б.).
3. Заңды тұлғалар.
4. Жеке тұлғалар.

Құқық саласының  принциптерімен негізгі басшылыққа алатын ережелер танылады, оларға сәйкес белгілі бір қатынастар реттеледі. ҚР-ның "Қоршаған ортаны қорғау туралы" заңында былай делінген: қоршаған ортаны қорғау мен табиғатты ұтымды пайдалану мына принциптер негізінде жүзеге асырылады:

• адамның өмірі мен денсаулығын қорғаудың басымдығы, халықтың өмірі, еңбегі мен демалысы үшін қолайлы қоршаған ортаны сақтау және қалпына келтіру;
• ҚР-ның нарықтық қатынастар жағдайында тұрақты дамуға көшуі, адамдардың қазіргі және болашақ ұрпақтарының салауатты және қолайлы қоршаған ортаға деген қажеттіктерін қанағаттандыру мақсатында қоршаған ортаның әлеуметтік-экономикалық міндеттері мен проблемаларын теңдестіре отырып шешу;
• экологиялық жағдайы қолайсыз аймақтардағы экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және бұзылған табиғи экологиялық жүйелерді қалпына келтіру;
• табиғат ресурстарын ұтымды пайдалану және молықтыру;
• биологиялық алуан түрлілікті және экологиялық, ғылыми және мәдени жағынан ерекше маңызы бар қоршаған орта объектілерін сақтауды қамтамасыз ету;
• қоршаған ортаны қорғау туралы заңдарды мемлекеттік реттеу мен мемлекеттік бақылау, оларды бұзғаны үшін жауапкершіліктің ымырасыздығы;
• қоршаған ортаға нұсқан келтіруге жол бермеу, қоршаған ортаға ықпал ету мүмкіндігін бағалау;
• халықтың, қоғамдық бірлестіктер мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қоршаған ортаны қорғау саласына белсенді түрде және демократиялық жолмен қатысу;
• халықаралық құқық негізінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық ынтымақтастық принциптерін сақтау негізінде жүзеге асырылады.

Экология құқығының  жүйесі әдістемелік жағынан екіге  бөлінеді: жалпы бөлім және ерекше бөлім.

• Экологиялық құқықтың жалпы бөлімінде экологиялық құқықтың мәселелері, табиғи ресурстардың жағдайын көрсететін қоғамдық қатынастар және бүкіл табиғат ресурстарына мемлекеттің меншік құқығы туралы мәселелер қаралады.
• Ерекше бөлімде табиғи ресурстарды қорғау және пайдаланудың мемлекеттік-құқықтық механизмі және табиғат объектілерінің жеке жағдайлары қаралады.

Экологиялық қылмыс түсінігі, түрлері. Қоршаған ортаны қорғау ережелерін бұзу. Арнаулы жұмыстарды орындау кезінде экологиялық қауіпсіздік ережелерін бұзу. Шаруашылық және өзге де қызметке қойылған экологиялық талаптардың  бұзылуы . Ықтимал экологиялық қауіпті химиялық, радиоактивті және  биологиялық заттарды өндіру мен пайдалану кезінде экологиялық талаптарды бұзу.

Өлі табиғатты қорғау ережелерін бұзу. Суларды ластау, бітеу  және сарқу түсінігі. Атмосфераны  ластау теңіз аясын ластау. ҚР құрылықтық шельфі туралы және ҚР айрықша экономикалық аймағы туралы заңдардың бұзылуы. Жерді бүлдіру. Жер қойнауын қорғау және пайдалану ережелерін бұзу. Осы қылмыстардың түрлері. Тірі табиғатты қорғау ережелерін бұзу. Су жануарлары мен өсімдіктерін заңсыз алу. Заңсыз аңшылық. Жануарлар дүниесін қорғау ережелерін бұзу.  Жануарлар мен өсімдіктердің сирек кездесетін және құрып кету қаупі төнген түрлерімен заңсыз іс-әрекет.

Ағаштар мен бұталарды  заңсыз кесу. Ормандарды жою немесе зақымдау. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар режимінің бұзылуы. Экологиялық  ластау зардаптарын жою жөнінде  шара қолданбау.

тақырып. Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстар.

Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың ұғымы  мен түрлері.

Заңды кәсіпкерлік қызметке қарсы қылмыстар. Заңды кәсіпкерлік  қызметке кедергі жасау. Заңсыз кәсіпкерлік: ұғымы, жасалу нысаны. Жалған кәсіпкерлік. Заңсыз жолмен алынған ақша қаражатын немесе өзге мүлікті заңдастыру: оның үғымы мен түрлері.

Банктік қызмет саласындағы  қылмыстар. Банктік қызметтің ұғымы  мен белгілері, несиені заңсыз алу және мақсатсыз пайдалану.

Экономика саласындағы қылмыстар. Жалған ақша немесе бағалы қағаздар жасау немесе сату, экономикалық контрабанда, тұтынушыларды алдау, заңсыз сыйақы алудың ұғымы мен белгілері. Бұл қылмыстардың саралану белгілері.

Салық және кеден  заңдылықтары саласындағы кылмыстар. Бухгалтерлік есеп ережелерін бұзу. Азаматтың салық төлеуден жалтаруы. Ұйымдарға төленетін салықты төлеуден жалтару. Бұл қолсұғушылықтардың түрлері. ҚР ІІМ бұл қылмыстармен күресудегі қызметі.

ырып  Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстар ұғымы мен түрлері

Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстың түсінігі мен түрлері. Заңды кәсіпкерлік қызметке кедергі жасау. Заңды кәсіпкерлікке қарсы қылмыстар. Заңсыз кәсіпкерлік. Жалған кәсіпкерлік. Заңсыз жолмен алынған ақша қаражатын немесе өзге де мүлікті заңдастыру, түсінігі мен түрлері.

Заңсыз банктік қызмет. Заңсыз банктік қызмет түсінігі, несиені  заңсыз алу және мақсатсыз пайдалану. Экономика саласындағы қылмыс.

Экономикалық контрабанда түсінігі мен түрлері, жалған ақша немесе бағалы қағаздар жасау немесе сату, тұтынушыларды алдау және заңсыз сыйақы алу. Осы қылмыстың түрлері. Салық заңнама саласындағы қылмыс. Бухгалтерлік есеп ережелерін бұзу. Азаматтардың салық төлеуден  жалтару, ұйымға салынатын салықты төлеуден жалтару. Олардың түрлері. Қазақстан Республикасы Ішкі Істер Бөлімдерінің осы қылмыстарға қарсы жұмыстары.

Менің курстық жұмысымның тақырыбы «Экологиялық қылмыстар».Бұл тақырыпты зерттеу  барысында әдебиеттер мен басылымдарды қолдандым. Зерттеу барысында келесідегідей  тақырыптарға жіктеп қарастырдым: 
Экологиялық қылмыстың түсінігі. 
Экология заңдарын бұзудың түсінігі. 
Экология заңдарын бұзудың белгілері. 
Атмосфераның ластануы. 
Ормандардың экологиялық маңызы. 
Судың ластануы.

12 Әдебиеттер тізімі

1. Каиржанов Е.И. Уголовное право Республики Казахстан (Общая часть). Учебник. Издание 2-ое, доп. — Алматы: Компьютерно-издательский центр “VIТА”. 1998. — 220 с.
2. Уголовное право Казахстана (Особенная часть). Ч. 1-2. Под ред. И.Ш,Борчашвили., С.М.Рахметова. Алматы. 1999 — 2000 г.г.
3. Уголовное право Казахстана (Особенная часть). Учебник для ВУЗов. // под редакцией д.ю.н., профессора И.И. Рогова и к.ю.н., профессора С.М. Рахметова. — Алматы., ТОО «Баспа», 2001.
4. Уголовное право Республики Казахстан. Особенная часть. Учебное пособие: В 2-х т. / Под ред. И.Ш. Борчашвили, М.М. Оразалиева. - Караганда: Кар.ЮИ МВД РК им. Б.Бейсенова., 2002 г.
5. Конституция Республики Казахстан 1995г.
6. Закон РК «О государственной границе Республики Казахстан» от 13 января 1993 г.
7. Указ Президента РК «О порядке предоставления политического убежища инстранным гражданам и  лицам без гражданства в Республике Казахстан» от 15.07.1996 г.
8. Послание Президента народу Казахстана - “Казахстан - 2030” от 16 октября 1997 г.
9. Послание Президента страны народу Казахстана «Казахстан на пути ускоренной экономической, социальной и политической модернизации» от 18 февраля 2005г.
10. Уголовный кодекс Республики Казахстан 1997 г. (с изменениями и дополнениями от 9.07.1998г., 10.07.1998г., 16.07.1999г., 23.07.1999г., 5.05.2000г., 16.03.2001 г., 19.02.2002г., 22.02.2002г., 31.05.2002, 9.08.2002г.,  21.12.2002г.).
11. Комментарий к Уголовному кодексу Республики Казахстан. - Алматы, Баспа., 1999.—808с.
12. Комментарий к Уголовному кодексу Республики Казахстан /Отв. редакторы: Чл.-корр. АЕН РК, д.ю.н., профессор Борчашвили И.Ш., к.ю.н., доцент Рахимжанова Г.К. - Караганда, РГК ПО “Полиграфия”, 1999.
13. Комментарий к изменениям и дополнениям в Уголовный кодекс РК/ Отв. редактор: чл.-корр. АЕН РК, д.ю.н., профессор Борчашвили И.Ш.- Караганда., 2000.
14. Комментарий к изменениям и дополнениям в Уголовный кодекс  
    Республики Казахстан и Уголовно-исполнительный кодекс Республики  
    Казахстан. / Под ред. И.Ш. Борчашвили, М.М. Оразалиева — Караганда: Кар.  
    ЮИ МВД РК им. Б. Бейсенова, 2003.
15. Сборник Постановлений Верховного суда Республики Казахстан (1992 - 2004). - Алматы, 2005.
16. Концепция правовой политики республики Казахстан, одобрена Указом Президента РК 20 сентября 2002 г.
17. Правила судебно-медицинской опенки тяжести вреда здоровью. Приказ № 240 от 4 мая 1998 г. //Бюллетень следственного департамента МВД РК. Астана. 1998 г.
18. Абдиров Н.М., Ахметов Б.И., Смагулов А.А. Преступления против здоровья населения и нравственности// Уголовное право Республики Казахстан./ Особенная часть.- Алматы., 2003.
19. Агыбаев А.Н. Қылмыстық құқық. Жалпы бөлiм. Окулык. — Алматы: Жетi-жаргы, 1998. — 288 6.
20. Агыбаев А.Н., Баймурзин Г.Ы. Программа по уголовному праву. Алматы, 1998.
21. Агыбаев А.Н. Уголовная ответственность за должностные злоупотребления в РК.- Алматы., 1995; Ответственность должностных лиц за служебные преступления.- Алматы., 1999.
22. Ахметов Б.И. Преступления против службы в коммерческих и иных организациях. // Уголовное право Республики Казахстан./ Особенная часть.- Алматы., 2003.