Экологиялық мәдениетін қалыптастыру

Экологиялық мәдениетін қалыптастыру

Мазмұны 
Кіріспе

1 бөлім Экологиялық ғажап мәдеиетін теоретикалық негіздеу. 
1.1. Экологиялық мәдениеттің философиялы – мәдени аспкеті 
1.2. Оқушылардың сыныптан тыс және сабақтан тыс экологиялық мәдениет жұмыстарын құру. 
1.3. Экологиялық мәдениетті қалыптастыру процесін модельдеу. 
1.4. Экологиялық мәдениетті этнопедагогика әдістерімен қалыптастыру бойынша ұсыныстар 
1.5. Экологиялық мәдениетті қалыптастыру тәжірибесі

2 бөлім Сыныптан тыс сабақты ұйымдастыру әдісі. 
2.1. “Қыстың тууы” жаңажыл мейрамы 
2.2. Экологиялық жолмен саяхат 
2.3. “Жер күні” мейрамы 
2.4. “Экология мәселелері және оларды шешу мүмкіндіктері” Пресс – конференция. 
Қорытынды 
Қолданылған әдебиеттер тізімі 
Қосымша А « Балаларды табиғатты сүйюге үйретейік» 
Қосымша Б ә Әрбір адамның экологиялық мәдениеті элементтерінің қозғалы нормасы»

Кіріспе

Тақырыптың өзектігі. Қазіргі эпоха және экологияның ғаламдық мәселелері қазіргі таңда көптеген адамдардың қызығушылығын тудырып отыр. Өмір ортасындағы маңызды, адамзат алдындағы, бірінші санаттағы белгі болып экология, табиғатты қорғау және табиғатты ұтымды пайдалану мәселелері. Біздің республикамызда табиғат қоршаған ортаны қорғау саяси, экономикалық және мемлекеттің әлеуметтік тапсырмасының маңыздылығына жатқызылған. Қазақстан Республикасы Конституциясында көрсетілген: “Мемлекет өзінің мақсатын адам денсаулығын және өміге қолайлы, қоршаған ортаны қорғау қойылған”. 
Қоғамдық және адам өмірінің мәдениеті, экономиканың әртүрлі жақтарының бір түйінін байлайды және өз алдына Адам және Табиғат қатынасындағы орталығы болып келеді. 
Басқада қоғам өмірі талабымен және әлеуметтік, экономикалық байланысты, жаңа мәдениеттеу ұғымын табиғатқа қатысты процессі ұзақ, Бірақта жаңа өсіп келе жатқан ұрпаққа және республикамыздың барлық азаматтарына жаңа әлемдітүсіну, мінез – құлық жағайын және жаңа түсінікпен табиғат алдындағы жауаптылық оңай емес. 
Өсіп келе жатқан жаңа ұрпаққа әлемді көруге тән, жаңа гендер, сол бойынша адамды анықтау, мекетептің осы тапсырманы орындауда ерекше ролі бар. 
“Образ және жеке мәдениет келбетін құрастыру, өзін мәдениетке баулу” – бұл тапсырма, мәдениет білімі ортасы процессін , адам шешеді деп есептеген – В.М.Межуев. Өз кезегінде, гуманитаризм және гуманизм байланысын, мәдениетті жасайтын функция пайда болғанда, мәдениетті игергенде, мәдениеттің өсу қарқыны адамдардың ынта – жегерінің даму орталығының ролі. 
Білімде жеке экология мәдениетін қамтамасыз ету және экология мәдениет әлемін сақтап қалу, мәдениетті құндап дамыту және жаңарту , сақтап қалу. Осыған байланысты 1993 ж Ф.Майром ЮНЕСКО басшылығымен талданған жүргізуші халықаралық жобаның “Әлем мәдениеті” бағдарламасы болды (UNESKO and a cuIture of peace Promoting a GiobaI Movement), мұнда негізгі буын болып “Экологиялық мәдениет” бағдарламасы табылады. 
Адамзатта ең өзекті мәселе болып жаңа қоғам өмірін ұйымдастыру және бір тұтас білім принциптері блып табылады. В.И.Вернадский былай деп айтқан планетада адамзатты сақтап қалу ноосфера бүтіндігін жалпы тапсырманы құрастыру негізінде сақтап қалу мүмкүн деген. Бұл үшін: үшінші мыңжылдықта адам алдында тұрған. жаңадан ойлау, жаңа саясат, жаңа мәдениет, сонымен қатар білім, сәйкес деңгейіне қарай бірңғай тапсырмалар қажет. 
Жеке экологиялық мәдениет биосфераның ноосфераға ауысу процесінде ғана құрылмайды, және ол мынандай ауысуға қатысады. “ Адам мәдениетінің қуаты, – В.И.Вернадский былай деп жазған, – сол биохимиялық қуат қалыпы, қазіргі кезде ноосфераны жасайды. Жаңа мораль, мінез – құлыққа тәрбиелеу және қоғамды қайта құру және адамзаттан үлкен күшті талап етеді, бұл қыин және ауыртпалы процесс болады. 
Адамдардың өмірі табиғаттың қолдауына байланысты (су, ауа, күннің көзінің қуаты, тағам және т.б. қажеттіліктер) және денсаулық, ал табиғат факторлары, қоғам тұтұнушылары құндылығына экологиялық мәдениет құндылығы жүйесіндегі ұнамды салт болуы керек. Бұдан басқа В.И.Вернадскидің нақты лебізі “жаңа күштің келісуі өзімен өзі дұысталады және адамның өмірқызметінің бір көзі шындығында өмірдің әртүрлі формасы болып есептелінеді”. 
Экологиялық мәдениет ресурстағы бар табиғат мүмкүншілігі талаптарын өлшеу мүмкүншілігімен қалыптастырады, қоршаған орта мүмкүншілігі, яғни жеке тұтұнушылық жүйелі экологиялық негіздеуді қажет етеді. Жеке мәдениеттің ең бір маңызды белгісі болып ғылыми және этикалық негіздеу нормативі болып табылады, және, керісінше, тіртіпсіздік мәдениетсіздіктің белгісі болып табылады. “Фетишизм дүние – мүлкі – қазіргі заман қоғамындағы тұтынушылар беталысы (тенденциясын) өтте алаңдатады деп көрсеткен Н.Н.Моисеев. Және жыйнақтауға онша ынта жоқ, үнемдеуге ие болу ынтасы көп”. 
Қазіргі заманда жеке экология мәдениетін түсіну, бөлек адамның құндылығын мойындайтын, оның білімге құқығы, бақытқа және адамның бастапқы құқығы – таза табиғат ортасында мәнсіз (мағынасыз) өмірсүру мүмкүндігін көрсету. Адам – табиғаттың бір бөлігі, барлық табиғатқа қарсы істелген істер адам табиғатына әсер етуіде мүмкүн және оның психикасына, ойлау қабілетіне, әлеуметтік белсенділігіне ықпал етуі мүмкүн. Э.В.Гирусова және Е.Д.Никитина былай деген “экологиялық мәдениет – бұл біздің ішіміздегі ноосфераның пайда болуы”.экологиялық мәдениетті ұйымдастыру барлық адам өміріндегі ғылыми білімге ықпалы, тәрбиесі, өмірлік тәжірбиесі, өнер, ұзақ мерзімде процесс ретінде қаралады. Осыған байланысты білім стратегиясын өзгерту қажет, бағалы және орнату қызметі; мазмұнына байланысты: жаңа педагогикалық технология құндылығын пайдалану және құру. Біз былай деп есептейміз, ғылым жүйесі және этикалы императорында негізделген, талапта, ойла, концепциялар, парадигмалар, ұйымдастырады, бағдарлайды және биосферада, социосферада, адамдар Космосы қызметінде табиғаттықорғау және табиғаттыжыйнақтауда жеке ойлау және қоғамдық массаны мобилизациялау. Осының барлығы эклогиялық мәдениеттің дамуын анықтайды, жалпы білім жүйесіндегі жаңа бағдар, негізінен жалпыбілім беру жүйесі тұлғаның дамуы, белгілі ішкі бостандыққа ие,істеріне, сөзіне, ойларына байланысты болып келмейді; тұлға, өзінің қарым – қатынасын экологиялық мәдениеттен шығып,табиғатпен және қоршаған ортамен құрастырады. 
Білімді экологияландыру барлық білім жүйесіндегі органикалық және басымдылық бөлімі ретінде қаралады, стартегиялық мақсатты анықтау және жүргізуші бағыттар, оған жаңа құндылық беру, тек қана табиғатта ғана жаңа қарым – қатынас құрастырмайды, сонымен қатар қоғамға, адамдарға. Қолайлы жағдайлардың пайда болуына әрбір адамның құқығын қамтамасыз ету және қоршаған табиғат ортасындағы дағдарысты жоюға мүмкіндігі бар, қоғамды құрастыру шешімдері. 
Экологиялық мәдениет, жалпыадамзад мәдениетіндегі құрамдас бөлігі болып келеді, адам арасындағы құнды қарым – қатынас көлемі және әлеуметті табиғат ортасындағы процесстің пайда болуы және материалдық және рухнаи құндылықты және мінезін анықтайды, бағалы бағыт жүйесі пайда болады және қоғамның жауаптылық сатысы және тұрақты биосферадағы жеке адамды сақтау, эколгиялық іс – әрекетті дәлелдеу және адамзат қызметінің шешімінде және барлық түрлерде игеріледі, табиғатты қорғау және танумен байланысты. Барлық танымдық қызмет кезеңдерінде экологиялық мәдениетті құрастыру келе – келе болады, басқа бөлек жалпыбілімберу пәндерінде оқытылады. Үзілізсіз экологиялық білім жүйесіндегі, мектептегі барлық қыту – тәрбие поцессі мазмұнындағы, оқыту пәндері және интнгралды курс экологиялық мәдениетке және оқытушыға бағыт болып, беріп тұрған пәнінің мағынасын түсінуге көмектесу. 
Экологиялық мәдениет барлық оқушылардың ойларында құрастырылуы керек, оны құрастыруға мектепке үлкен жауаптылық жатады. Экологиялық мәдениет негіз саласына жаратылыстану білімі жатады, бұл оқушылардың білім жүйесіне, қазіргі заманғы адекваттық ғылыми әлем суретін құрастыру; экологиялық ойлау, әлемдітану, бағалы жобалар, экология заңын түсүнуге көмек көрсету мүмкүндігі, тәжірбиелі қызметтер, табиғаттыпайдалану. 
Қарастырылғын мәселені сарпатау бойынша оқушылардың жаратылыстану білімінде экологиялық мәдениетті оқыту жетіспейтіндігі анықталды.