Әлеуметтік салықтар Қазақстан Республикасының бюджет

Әлеуметтік салықтар Қазақстан Республикасының бюджет кірісіне маңызды әсер етеді, олар бюджеттің тұрақты түсімі болып отыр. Бюджет түсімдерінің өсуінің бір себебі өндіріс немесе тауарды, қызмет пен жұмысты өткізу көлемінің артуы. Кейбір экономистердің айтуы бойынша әлеуметтік салықтар өтпелі экономикалы мемлекеттің дамуына экономикалық түрткі болады. 
 
Әлеуметтік салық экономикалық мәні жағынан салық салу жүйесіне кіреді. Әлеуметтік салықтардың тауар бағасын ставкаға тең сомаға арттыратыны белгілі, яғни егер әлеуметтік салық ставкасы жоғары болса, отандық кәсіпкердің бәсекеге қабілеттілігіне кері әсер етеді және сауда көлемін азайтады. Ал салық ставкасының төмендеуі салық төлеушілердің салықтық ауыртпалығын төмендетеді, соынмен қатар кәсіпорынның айналым құралдарын үнемдеуге және бейресми экономиканың бір бөлігінің ресми экономикаға өтуіне алғысшарт болып табылады. 
 
Сондықтан әлеуметтік салықтың әрекет етуін жетілдіру салық төлеушілер үшін де, бюджеттің кіріс бөлігіне де оң жағынан әсер етеді. 
 
Салық жүйесіндегі салықтардың пайда болуы мемлекеттің қалыптасуымен тікелей байланысты. Әрбір салықтың пайда болуының өзіндік ерекшеліктері бар. 
 
Алғашында әлеуметттік салықтың анықтамасындағы әлеуметтік салық көрсеткіші статистикалық мақсатта қолданыла бастады. Мысалы, 2005 жылдары АҚШ-та өнеркәсіп өнімдерінің көлемін сипаттау үшін, ал Ресейде жаңа экономикалық саясат ретінде аналитикалық мақсатта қолданылды. 
 
Әлеуметтік салықтың көрсеткішінің обьектісі ретінде қолдану қажеттілігі Еуропалық елдердегі жалпы қамтамасыз етіледі. 
 
Әлеуметтік салық Қазақстанның салық жүйесіне жақында енгізілген салық болып табылады. Бастапқыда бұл салық түрін алудың мақсаты азаматтардың мемлекеттік зейнеткерлік және әлеуметтік қамтамасыз етуге және медициналық көмекке құқығын жүзеге асыру үшін құралдарды жұмылдыру болып табылды. 1999 жылы қаңтар айында әлеуметтік салықты енгізу сонымен бірге әлеуметтік салықтың кішкене уақытында ставкі мөлшеріне, салық салынатын база және есептілікке көптеген өзгертулер мен толықтырулар енгізілді. Әлеуметтік салық стакасын 26-дан 21 пайызға төмендету (01.07.2001 ж бастап) 03.05.2001 ж №183 Қазақстан Республикасының заңымен қарастырылған. 
 
Бастапқыда әлеуметтік салықтың ерекшелігі болып еңбек ақыны төлеу қоры табылды, сәйкесінше ол қаржыландыру көзіне тәуелсіз, сәйкес салықтарды ұстағанға дейін алынды. Бұл жағдайда салық төлеушілер болып материалды және әлеуметтік жеңілдік түрінде ақшалай және табиғи нысанда есептеліп, жұмысшылар төлемдеріне белгіленген ставка бойынша осы салықты есептейтін жұмыс есептеліп, жұмысшылар төлемдеріне белгіленген ставка бойынша осы салықты есептейтін жұмыс беруші ұйымдар танылады. Еске алатын болсақ Қазақстанда салық салудың екі түрі бар: еңбек ақыға әлеуметтік салықты есептеу және жұмысшылардың еңбек ақысынан табысқа салықты ұстау. 
 
Әлеуметтік салық- мемлекетте алынатын салықтардың бірі. Ол 1999 жылдан бері бұған дейін қолданылып келген әлеуметтік қорларға: зейнетақы, мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру, міндетті медициналық сақтандыру, халықты әлеуметтік қамту қорларына аударылатын сақтық жарналарды аударымдардың орнына енгізілген. Аударымдардың жиынтық мөлшерлемесі еңбекке ақы төлеу қорының 28 % мөлшерлемесінде белгіленеді, ал төленетін жарналардың сомасы өндіріс шығындарына жатқызылады. 
 
Әлеуметтік салық түсетін түсімдер мемлекеттік бюджеттің 15,7% алады. 
 
Әлеуметтік салық төлеушілері тұрақты мекемеде, олардың филиалдары мен өкілдіктерінде қызмет ететін заңды тұлғалар, соның ішінде шетел тұлғалары және жеке кәсіпкерлер болып табылады.