Жыныссыз және жынысты көбею, олардың түрлері

Қарағанды мемлекеттік медицина университеті

Молекулярлық биология және медициналық генетика кафедрасы

 

 

 

      СӨЖ

                               ЭССЕ

Тақырыбы: «Жыныссыз және жынысты көбею, олардың түрлері»

 

 

 

                                                                                       Орындаған: Сейіл Б.С.

119-топ ЖМФ

             Тексерген: Қалиева Г.Т.

 

 

 

 

 

 

Қарағанды 2012

 

 

                                                                Қарағанды 2012

• Жоспар:

 

Кіріспе

Негізгі бөлім

    1.Көбеюдің түрлері

    2.Біржасушалы және көпжасушалы ағзалар

    3.Жыныс жасушалары

    4.Жынысты және жыныссыз көбею

 

Қорытынды

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                   Көбеюдің түрлері

 

 

Жыныссыз

Моноцитогенді: шизогония, эндогония, спора түзілу

Спора түзілу: тізбектеліп бөліну, спора түзілу, полиэмбриондық

Жынысты

Бір жасушалы, Көп жасушалы

 

 

 

 

 

Қарапайым бөліну

Амебаның  бөлінуі

 

Шизогония

Бұл цитокинессіз ядроның көп реттен бөлінуі. Содан кейін цитоплазма ядроның жанына шоғырланады және бір жасушадан көп аналық 12-14 жасушалар түзіледі. Мысалы:плазмодий.

 

Споралы өсімдіктер

Көбею циклінде жынысты ұрпақ гаметофит басым. Антеридий мен архегонийда гаметофитте қозғалмалы сперматазоид және қозғалмайтын жұмыртқа жасушасы дамиды.

Бүршіктену

Аналық дарада ядросы немесе нуклеиды бар төмпешік түзіледі. Бүршік аналық дараның мөлшеріне жеткенше өседі, содан кейін бөлшектеніп жеке өмір сүре бастайды. Мысалы: ашытқылар, саңырауқұлақтар, инфузориялар және гидралар.

Фрагментация

Бауырымен жорғалаушыларда бұлшықеттерінің кенеттен жиырылуы арқылы омыртқалар аралығынан құйрық үзілгенде қан ақпайды. Мерзімді уақытта құйрық қайтадан қалпына келеді. Жоғалған бөліктің қайтадан қалпына келуін регенерация дейміз.

 

 

Полиэмбриония

Әрқайсысынан жаңа организм беретін эмбрион бірнеше бөлікке бөлінеді.

Бір жасушалы және көп жасушалы организмдер

Коньюгация уақытында донор-реципиентке өзінің генетикалық материалын плазмалық көпір көмегімен жартылай бере алады.

 

 

Жыныс жасушалары

Гаметалар-хромосомалар жиынтығы болып келетін жыныс жасушалары. Олардың екі түрі: аналық және аталық гаметалар болады. Аналық және аталық гаметалардың қосылуы нәтижесінен зигота түзіледі.

 

 

 

Жынысты  көбею

Процесіне ата-ана бірдей қатысады. Жынысты көбеюде ата-анадан ұрпаққа тұқымқуалау қасиеттері беріледі. Аталынған көбею түрі бір жасушалы және көп жасушалы организмдерге жынысты көбею болып екі топқа бөлінеді.

 

Партеногенез

Жыныссыз көбею

Қарапайым бөліну

Митоз арқылы бөлінудің нәтижесінде ата тегімен бірдей ұрпақ пайда болады. Бұл қарапайымдыларға тән.

 

Спора түзілу

Көптеген өсімдіктер, саңырауқұлақтар және кейбір қарапайымдылардың тіршіліктерінің  белгілі бір сатысында спора түзіледі. Тығыз қабықшамен қапталған, жасушаларды қоршаған ортаның қолайсыз жағдайларында қорғайтын жасушалар споралар деп аталады.

 

Вегетативті көбею

Көптеген өсімдіктерге тән жыныссыз көбеюдің түрі. Мұндай көбею кезінде организмнің бір топ  жасушалары бөлініп жаңа организм түзеді, генетикалық материалдары бірдей организмдер түзіледі. Тірі ағзалардың түріне байланысты вегетативті көбеюге арналған әртүрлі мүшелер мен өсінділер пайда болуы мүмкін.

 

Бүршіктену

Кейбір саңырауқұлақтар мен жануарларға тән. Олардың денелерінде бүршік өсіп шығады, сосын ол бөлініп жаңа организмге бастама береді.

 

Қорытынды:

Организмнің көбеюі дегеніміз-жеке санының артуы, өзінен кейін ұрпақ қалдырып, түрдің сақталуын әрі табиғатта таралуын қамтамасыз ету қасиеті болып табылады. Жыныс жасушаларының қатысуынсыз жүреді, ұрпақтың ата тегімен генетикалық ақпарат, морфологиялық, анатомиялық және физиологиялық жағынан бірдей болуымен сипатталады, оның негізінде митоз процесі жатыр.

 

Пайдаланылған әдебиеттер:

 

• “Молекулалық биология және генетика”С.А.Әбилаев. Шымкент 2008ж
• «Современные тендеции изменения активности сперматогенез у человека» Быков В.Л. Морфология 1998ж
• «Биология» Ярыгин В.Н 1999ж
• «Генетика» С.Ж.Стамбеков   2002ж
• «Факторы среды и репродуктивные система человека» Никитин А.И 1999ж
• WWW.google.ru