Тыныс жүйесінің протозойлық инфекциялары

Тыныс жүйесінің протозойлық инфекциялары

(Пневмоцистік пневмония).

    

     Өкпе арқылы бір тәулік ішінде 9000 литрден астам ауа өтеді. Ауа құрамындағы шаң-тозаңдар, микроорганизмдер, аллергендер тыныс жолдарының шырышты қабығына, кейде альвеолаларға қонып кейін сыртқа шығарылып отырады. Осылайша тыныс жолдарының тазартылып отыруы жергілікті қорғау механизмдерінің қызметімен тікелей байланысты.

  

     Микоплазма – Mycoplazma pneumoniae  тудыратын жұқпалы ауру. Олар антропонозды бактериялық инфекция.Алғашқы рет миклплазмаларды Э.Нокар,Э.Ру байқаған.Қоздырғыштың түріне байланысты олар тыныс ағзаларын немесе несеп жыныс жолдарын ,өте сирек жағдайда басқа да ағзаларды да зақымдайды.Микоплазмалардың негізгі таксономиялық белгісі мочевинаны гидролиздеу қабілеті болып табылады. Микоплазма –ұсақ, сфера тәрізді және жіп пішінді жасушалар.Спора түзбейді.Олар жасушалық қабырғасы жоқ,сондықтан үш қабатты жұқа липопротеинді мембранамен қоршалған.Осының арқасында микоплазма пішіндері тұрақты емес,бактериялық сүзгіштерден өтіп кетеді,Грамша боялмайды,Романовский Гимзе әдісімен жақсы боялады.Жсауша құрылымы өте қарапайым,үш қабатты цитоплазматикалық мембранамен қатар құрылым прокариодтық нуклеиодтан және рибасомалардан тұрады.Микоплазмалар мембраналық паразиттер.Қозғалатын және қозғалмайтын түрлері кездеседі.Минимальды репродукцияланатын бірлігі элементарлық денешіктері.Сонымен қатар микоплазмалар бүршіктену,бұтақталған және тізбектелген түрлерінің сигментациялануы арқылы,бинарлық бөліну жолымен,жіпшелерінің кокк тәріздес ыдырап кетуі арқылы да репродукцияланады.Олар сопақша немесе шар пішінді болады.Біртіндеп ұзарып жіпшелер құрастыруы мүмкін.Микоплазма пенициллинге тұрақты.Бірқатар ферменттік жүйелеріне болмауына байланысты микоплазмаларды дақылдандыратын қоректік орталар міндетті түрде күрделі болу керек.Олардың құрамына аминқышқылдары,нуклеин қышқылдарының алғашқы құрушы заттары ,холестерин және т.б заттар кіреді.Микоплазмалардың таза дақылын бөліп алу үшін Хайфликтің модификацияланған ортасын в глобулинді фракциясын гидрлизатаның негізінде жасалған қоректік орталарға себеді.

Антигендік қасиеті мен патогенділік факторлары.Күрделі,жасуша мембранасында  түрспецификалық антигені бар.Жоғары жиілікке ие мутация нәтижесінде антигендік полиморфизмі айқын байқалуымен ерекшеленеді.Химиялық құрамында полисахаридтер,ақуыздар,гликопептидтер болады.Ақуыздардың басым көпшілігі мен липидтер құрамына кіреді.Патлгендік факторлары әр түрлі және құбылмалы.Негізгі патогенді факторлары:адгезиндер,токсиндер,агрессия ферменттері және метаболизмнің өнімдері.Резистенттіліг.Қоршаған ортаға тұрақсыз.Жоғары температураға,ылғалдылыққа ,ультракүлгін сәулелерге тәуелсіз.

Эпидемиологиясы.Табиғатта микоплазмалар  кең таралған.

 Инфекцияның көзі – пневмониямен науқастанған ауру және тасымалдаушы. Ауру ауа - тамшы арқылы таралады. Бұл түр тыныс жолдарында орналасады.Ауруға адамның сезімталдығы жоғары.Уреаплазманың жұқтыру көзі ауру адам.Жыныстық жолмен жұғатын ауруларға жатады,сезімталдығы жоғары.Негізгі қауіпті топтары  гомосексуалистер мен жезөкшелер.Ерекшелігі жиі соз,трихоманоз,кандидоз ауруларымен бірлесіп ауру тудырады.

Патогенезі мен клиникалық көріністері.Микоплазма қоздыратын инфекцияларға ғана сипаттамалар жоқ.Клиникалық морфологиялық белгілері  бойынша микоплазмалық инфекциялар  басқа бактериялық қоздырғыштар,хламидиялар,виручтар,саңырауқұлақтар т.б басқа тудыратын  патологиялармен ұқсас болып келеді.Сондықтан дер кезінде анықтап, клиникалық диагноз қою қиын.Микоплазмалық  инфекциялар жедел түрде өтуі мүмкін,бірақ созылмалы күйге ауысып кетіп отырады.

  Олар жоғарғы тыныс  алу жолдарының эпителтоциттерінің  мембраналық паразиттері болғандыұтан  фагоциттер мен эпителиоциттерде персистенцияланады.Бронхтар мен альвеолардың эпителиялық жасушаларына супероксиданттардың токсикалық әсер етуінің салдарынан бронхтар мен өкпеде  қабыну дамуын, бауыр, ми басқа да ағзаларға гематогендік диссеминациялануын,уретраның  цилиндрлі эпителиялық жасушалар мембраналарының зақымдануын тудырады.Патологиялық үрдістер  сипаттамасы қоздырғыштың ену қақпасына байланысты.Микопалзмалық инфекциялар  әртүрлі иммундық патологиялық  реакциялармен қатар жүретіндіктен  инфекция ағымы күрделеніп,науқастың жағдайы нашарлануы мүмкін.Олар түрлі аурулардың  кофакторлары бола алады:ЖИТС,ісіктік үрдістер, артриттер және этиологиясы белгісіз түрлі синдромдардыңсебепшісі екендігі анықталған.

   Негізінен жоғарғы тыныс жолдарының қабынулары, трахеоброхит, атипті пневмония сияқты ауруларды тудырып, респираторлы емес көріністер туғызуы мүмкін.

 

Пневмоцистоз.

     Көп уақытқа дейін Pheumocystis carinii қоздырғышы қарапайымдыларға жатқызылады.

 

 

Қазір  олар саңырауқұлақтардың Blastomycetes класына жататыны дәлелденді.

 

    Морфологиясы. Оның құрылымы «розетка» тәрізді. Олар 8 алмұрт тәрізді спорозоидтардан тұрады. Оның әрбір 1-2 мкм шамасында, бәрі диаметрі 7-10 мкм болатын циста тәрізді құрылымға біріккен.

     Бастапқы даму сатысында ол 1-4 ядролы, шырышты, шар тәрізді құрылады.

     Олар интенсивті бояу кезінде Романовский-Гимзе әдісімен қызыл (ядро) және көгілдір түске (цитоплазмасы) боялады. Айналасы кызыл-күлгін түске боялады.    

     Пневмониттер көп мөлшерде бүйректің сальвеолаларында және бронхиолаларда болады. Өлі материалда олар плазмалық клетканың және эозинофильдердің жинақталуы түрінде бөлінеді. Кейбір микрофлоралар гистиоциттердің құрамында болады.

 

     Дақылды өсіру. Қоздырғыштар жасанды қоректік орталарда өспейді. Бірнеше рет тышқандарға қоздырғыштардың бөлінуі үшін әдістер жасалған.

 

     Этиологиясы. Пневмоциттер табиғатта кең таралған. Олар көбінесе тышқан, ит,

 

егеуқұйрық араларында айналыста болады. Бірақ көп жағдайда ауру тудырмайды. Адамдарда ол интерстициальды пневмония тудырады. Жұқтыру цисталарда дем алдыру кезінде жұғады, ауаға ол үй жануарлары арқылы енеді.

 

    Патогенезі мен клиникасы. Жұқтырған адамдарда бастапқы симптомдары жасырын түрде өтеді. Ауру көбіне иммунитеттің бірден әлсіреумен, мысалы ВИЧ инфекцияланған кезде білінеді. Сондықтан ол ең басты өлім себебі болып табылады.

    Көбіне ауыратын адамдар:

-  цитостатиндерді,  иммунодепрессанттарды, кортикостероидтарды,  актибиотиндерді қабылдаушылар.

       Осының негізінде интерстициалды плазмо ішілік пневмония дамиды.

      Ол рентгенологиялық әдіспен дәлелденеді. Бұл кезде альвеолалар пневмоцисталармен толған.

 

     Диагностика. Ауру қоздырғышы өкпе тканіне пункциялық биопсия арқылы алынған материалға жасалады.

 

     Арнайы профилактика. Әлі ашылмаған. Емдеу үшін приметамин және пентамидин изотионаты қолданады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланған әдебиеттер:

 

 

1)А.А. Воробьев, В.П. Широбоков, Ю.С. Кривошеин

«Медицинская  и санитарная микробиология».

 

2)Л.Б. Борисов. «Медицинская микробиология, вирусология, иммунология».

 

3)А.И. Коротяев, С.А. Бабичев  «Медицинская микробиология, иммунология и вирусология».

 

4)О.К. Поздеев  «Медицинская микробиология».

 

5)Ә.С. Әміреев, Ә.Ә. Табаева «Жалпы микробиология».

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                      

 

 

 

                                    Жоcпары:

 

 

               І.Кіріспе.   

                       Тыныс алу және тыныс жолы.

 

             ІІ.Негізгі бөлім.

                     1)Микоплазма туралы жалпы түсінік.

           2) Пневмоцистоз морфологиясы мен этиологиясы.

           3) Патогенезі мен клиникалық белгілері.

           4) Жалпы диагностикасы.

             ІІІ.Қорытынды

            IV. Пайдаланған әдебиеттер