Дисбиотикалық жағдайдың лабораториялық диагноз қою негіздері және оларды коррекциялау мүмкіндіктері

ҚАЗАҚСТАН  РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ  ДЕНСАУЛЫҚ  САҚТАУ  МИНИСТРЛІГІ

ОҢТҮСТІК  ҚАЗАҚСТАН  МЕМЛЕКЕТТІК  ФАРМАЦЕВТИКА  АКАДЕМИЯСЫ

 

Биохимия, биология және микробиология  кафедрасы

 

 

 

 

 

Тақырыбы: Дисбиотикалық  жағдайдың лабораториялық диагноз қою негіздері  және  оларды коррекциялау мүмкіндіктері.

 

 

 

 

 

                                                       Орындаған:  Серикова Ы.Б

                                          Тобы: 201 –А- МПД.

                                                          Қабылдаған: Еркеқұлова Ғ.Қ

 

 

 

 

Шымкент 2014 ж

                                   Жоспар. 

 

I. Кіріспе

     Жасушаның тұқым қуалаушылыққа  қатысы.

II. Негізгі бөлім

• Дисбактериоз туралы түсінік
• Микробиоценозды қайта қалпына келтіру
• Дисбактериозды емдеу
• Лабораториялық диагноз қою

III. Қорытынды

IV. Қолданылған әдебиеттер

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

          «Дисбактериоз» термині алғаш рет 1916 жылы ішек микрофлорасының антагонисті функциясының төмендегендігін көрсету үшін енгізілген. Қазіргі кезде дисбактериозға ішек нормафлорасының сапалы және сандық өзгерістерін жатқызу қалыптасқан. Ішек дисбактериозы – бұл бірқатар ауру мен клиникалық жағдай кезінде пайда болатын клиникалық-зертханалық синдром. Нормафлора құрамының сапа немесе сан жағынан өзгерістерінен басқа да олардың өкілдерінің өзіне тән емес биотоптарға транслокациялануы мүмкін. Дисбиозбен ауырған пациенттердің ішінде клиникалық симптомдары барларында метаболитті және иммундық бұзылыстар болуы мүмкін.

Нәжісті микробиологиялық зерттеу – ішек микробиоценозының негізгі интегралды көрсеткіші. Осы микробиологиялық көрсеткіштер дисбиоздың заманауи классификациясының негізі болып табылады. Ішек дисбиозының ауырлық дәрежесін бағалау үшін маңызды диагностикалық критерий – гемолизинпродукциялаушы және лактозды негативті ішек таяқшасы. Мұндай қасиеті бар E.coli нормада болса, 104 КОЕ/г артық емес 2% зерттелушілерде ғана анықталады. Ішек дисбактериозы кезінде олар 40-50% жоғары жиілікте анықталуы мүмкін, сондай-ақ олардың деңгейі едәуір  дұрыс  гемолизинпродуцияланбайтын, лактозопозитивті ішек таяқшаларының деңгейінен едәуір артық.

 

 

 

 

 

 

 

Дисбактериоз туралы түсінік

            Дисбактериоз-қалыпты микрофлораның құрамына кіретін микробтың популяциялардың арасындағы экологиялық тепе-теңдіктің сапалық және сандық өзгерісі.

  Бұл кезде  индигенді микрофлора өкілдері (мысалы, бифидумбактериялар, лактобактериялар  және т.б) антагонистік микробтардың  кейбір түрлерінің саны азайып  кетеді немесе типті жоқ болады; факультативті микрофлораға жататын, әрі биотоп шегінен  тарала  алатын шартты патогенді микроорганизмдер  саны артады. Көбінесе бұл процесстер  ішекте дамиды.

   Дисбактериоздың  пайда болу себептері:

- ұзақ антибиотиктік: химиялық, гормонды терапия.

- сәулелену, сәулелік терапия, иммунды депрессанттарды қабылдау.

- асқазан- ішек жолдарының инфекциялы (жұқпалы) және инфекциялы емес табиғатты аурулар, басқа да инфекциялы аурулар, ісіктік аурулар, иммунды тапшылықтар.

- авитаминоздар, тамақтанудың  өзгеруі қолайсыз экология.

- стресстер және  экстремальді жағдайлар.

- ұзақ уақыт стационарларда, жабық кеңістікте болу.

   Дисбактериоз  дәрежелері 

1-ші дәреже: Биоценоз  құраушыларының өзгерінсіз. Индигенді  флораның бір өкілінің санының сәл азаюы. Клиникалық түрде байқалмайды дисбактериоздың компенсацияланған түрі. Бұл дәрежеде диета ұсынылады.

2-ші дәреже : Индигенді микрофлораның жеке өкілдерінің санының азаюы немесе элиминациясы және транзиторлы шартты-патогенді флоралық артуы. Ішек дисфункциясы және жергілікті қабыну процесстері стоматит, ангина, энтерит және т.б тән субкомпенсаторлы дисбактериоз түрлері дамиды. Микрофлораны эубиотиктермен және диета қолданумен коррекцияланады (емделеді).

3-ші дәрежесі:  Микрофлора өзгерісі сол күйде  күшейеді, шартты-патогенді микроорганизмдердің  жеке өкілдерінің биотоп шекарасынан (ішегінен) таралып, қалыпта кездеспейтін  қуыстарды, мүшелерде және ұлпаларда  пайда болады. Мысалы, E. coli - өт жолдарында ( өзектерінде ), Candida туысты саңырауқұлақтар- зәрде, стафилакокктар- қанда және т.б. Ауыр септикалық түрге дейін, яғни шартты-патогенді микроорганизмдер тудырған инфекция түрінде өтетін патологиялық өзгерістер тудыратын дисбактериоздың декомпенсацияланған түрі дамиды. Ем эубиотиктермен, бактериофагтармен, антибиотиктік  және химиялық терапиямен жүргізіледі.

  

Микробиоценозды қайта қалпына келтіру

Микробиоценозаны қайта қалпына келтіру үшін төмендегі тапсырмаларды шешу. Салауатты өмір салтын қалыптастыру, еңбек пен демалыс уақытын реттеу ауруды емдеу жолдары толыққанды баланыстандырылған ұйымдастырылған тамақтануды есеппен диспепсия характері және дәреттің бұзылуы медикаментозды терапияны өткізу.

 

Дисбактериоз кезінде жүйелі тамақтану. Ағзаның биоритмін қалпына келтіру үшін екі үш сағат сайын уақытында тамақтану.

Микрофлордың тез бұзылмауы үшін, жағымсыз әсер етпеу үшін рационалды азықты қабылдамау: консервілер, жартылай фабрикатты ет, балық, бауыр, бүйрек, ми, қойытылған сүт, газдалған сусындар, балмұздақтар, шоколад.

Симптомның басталу кезінде тез диспепсия қажет: рационға қою сүт қолданбау, қарапайым көмірсумен ( қант, тәттілер, картоп пюресі, сүт ботқасы, кисел, жеміс, ақ нан тоқашы, стемумиралды газ тәріздес тағамдар: банан, жүзім, қырыққабат, жаңғақ, қияр, бұршақ. Рационда піскен майсыз ет, омлет, майсыз ірімшік, қарақұм ботқасы, және көкеніс жармасы, қышқыл сүт тағамдары.

Шіріген диспепсияның басын бастау кезінде жануарлардың ақ уызы мен майын шектеу, көмірсутектің көбеюі піскен бұқтырылған және шикі көкөніс есебінен.

Рационды: ет, құс,балық, ірімшік, бұршақ, жаңғақ, жұмыртқа, қарақұм ботқасы.

Тамақтану кезінде қолдану: күріш ботқасы, қышқыл сүт, байытылған бифидобактериалды йогурт,жеміс, потагенді аноэробтық өсуі үшін (өрік, қара жидек, шетен, анар, қарашық).

Тамақтану мөлшерінде генеревалдық флюкгоолигосахарды өсіру керек.

Олар суды шегереді, перистаньтикті өсіреді,бактериялар мөлшері азайып, ішектің қабығы арқылы лакнюбацианың өсуіне әсер етеді.Олардың көп мөлшері жемісте, көкқністе,құрғақ жемісте жарамды болады.

Диарея кезінде есте сақтау.

Ағзадағы су тепе- теңдігін қайта қалпына келтіру үшін (күніне екі- үш литрге дейін су). Шектеулі тамақтың механикалық және химиялық жағдайы: кофе, май, пайдалынмаған сүт сонымен қатар ашыған және шіріген тамақтар теріс әсер етеді.

Тамақтануда сұйық және қойытылған тамақты қолдану.

Шай, кисель, күріш суы,ботқа, көже,буға пісірілген котлет, суға пісірілген жұмыртқа.

Мәзір: диарея кезіндегі көже тағамы.

күріштің жармасынан

бір порцияға жарма 30-40грамм

150-200грамм сүт

50грамм сары май

екі грамм қант

бір грамм тұз

Жарманы суы ортайғанша пісіріп кейін сүзіп алу керек. Тамағыңыз дайын.

Іш қату кезіндегі кеңестер

Жарма, құрғақжемістер, піскен қызылша,сәбіз, асқабақ, қауын, бал,газдалған сусындар, май, күнбағыс майы, қышқыл сүт \қымыз,шұбат, айран т.б.\осы тағамдарды қолдану.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Дисбактериозды емдеу

Ішектегі микробиологиялық бұзылыстарды түзетудің маңызды факторларын тудырмау үшін оның пайда болу себептерін жою керек және негізгі ауруларға тиімді емдеу керек. Дисбактериозды түзету екі кезеңнен тұрады.

I кезең – мыналарды  пайдалану арқылы микробты элиминациялау (шығару):

• энтеросорбенттерді (энтерос-гель, энтеродез, полифепан, смекта, зостерин, ақ саз;
• микробтардың тиісті түрлеріне қатысты әрекеттің шағын бағыты бар бактериофагтарды;
• нитрофуранды қатардағы препараттарды (эрцефурил, макмирор, фурадонин, фуразолидон, 5-НОК),
• гидроксихинолдарды (интетрикс, энтеро-седив) және басқаларын.

II кезең – флораның  дұрысталуы. Бұл кезеңде төрт препараттың топтары қолданылады:

·         пробиотиктер – тірі және лиофильді кептірілген монобактериялар (бифидобактериялары бар сұйық өнім, биовестин, бифидумбактерин, лактобактерин, колибактерин)

·         синбиотиктер – тірі және лиофильді кептірілген бактериялар комбинациясынан тұратын препараттар (нарине-форте, биовестин-лакто, трилакт, витафлор, бификол, линнекс),

·         пребиотиктер – ішектің симбионтты флорасын таңдай отырып стимуляциалауға қабілетті әр түрлі жаратылыстардың қосылуы (лактулоза, лизоцим, эубикор, рекицен-РД, хилак-форте), симбиотиктер –микроорганизмдер мен пребиотиктер комбинациясынан тұратын  препараттар (бифиформ, полибактерин, ламинолакт).

Ем эубиотиктермен, бактериофагтармен, антибиотиктік  және химиялық терапиямен жүргізіледі

 Эубиотиктер - дисбактериоз  кезіңдегі микрофлораны коррекциялауға немесе оның алдын алуға қолданылатын биопрепараттар. Эубиотиктер арнайы таңдалған дисбактериозбен науқасталған организмде тіршілік ету  қабілеті бар, жоғалған шынайы микрофлораны толтыра алатын микрофлораның жоғары активті штаммдарынан дайындалады. Нәжісінде олар эубиоздың қалпына келуіне көмектеседі.

     Бұл  биопрепараттар құрамына көбінесе  қалыпты микрофлора өкілдері  тірі лиофилизирленген бактерия дақылдары кіреді және микробтық клеткалар саны белгілі ұнтақ немесе таблетка түрінде шығарылады. Емдеу 1-3 ай және одан көп ұзақ курстармен жүргізіледі.  

          Келесі препараттар кең түрінде таралған:

1. Құрғақ бифидумбактерин. Құрамында лиофизирленген бифидобактериялар бар.

2. Құрғақ бифиланг. Құрамында 2 штамм бифидобактерий бар: B.bifidum  және  B.londum  1:1 қатынасында.

       Бифидумбактериялардың патогенді  микроорганизмдерге қарсы жоғары  антогонистік активтілікті көп мөлшерде  қышқыл өнімдерді, лизоцимді, спирттерді, бактериоциндерді бөлу арқылы танытады. Олар микробтардың асқазан-ішек трактісінің жоғары бөлімдеріне  және ағзаның ішкі ортасына өтпеуін қамтамассыз етеді. Бифидумбактериялар  ішек  қабырғасында сорылу процестерін күшейтеді (сүт және сірке қышқылдарын бөлу  арқылы),аминоқышқылдар мен белоктарды сонымен қатар  витаминдерді синтездейді, жергілікті иммунитет жүйесіне иммунды стимулдеу әсерін көрсетеді.

        3. Лактобактерин. Құрамына лиофилизирленген Lactobcillus acidophillus    бактерийлері дақылдары кіреді. Лактобактериялар антибактериальді активтілікке ие және шіру флорасының дамуын тежейді. Ол лактобактериялардың сүт қышқылын және  спиртті  түзуімен, лизоцим мен бактриоциндерді  бөлумен  байлынысты. Ішектің шырышты қабатымен тығыз қатынаста болуынмен байланысты лактобактериялар оны патогенды микроорганизмдердің енуінен қорғайды.

        4. Колибактерин. E Coli  М-17 штамы кіреді.

        5. Бификол. Құрамына бифидумбактериялар  және  E Coli  М-17 штамы кіреді.

        E Coli антогонисттік қасиетке  ие. Ол жергілікті  иммунитетті қуаттандырады, сол себепті секреторлы иммуноглобулиндер  синтезделуіне әсерлеседі. Эшерихиллар  облигатты микрофлора өкілі бола  тұра, қалыпты микрофлораның маңызды  өкілдерінің жалпы санының 0,01%  азын құрайды. Ішекте гемолитикалық, энтеротоксигенді, плазмидалық гендермен  детерминацияланатын және ECоli М-17 штамына беріле алатын антибиотиктік резистентілік  қасиеттеріне  ие энтеропатогенді эшерихиялар да кездеседі. Бұл қасиет  аурудың асқынуына алып келуі мүмкін.  Сондықтан, құрамында E Coli бар препараттар ішек таяқшасы қалыптан  күрт  төмен дисбактериоздарда, әрі Enterobakteriaceae тұқымдастығаның шартты-патогенді және патогенді өкілдерінің санының өсуімен асқынбағанда қолданылады.

6. Бактесубтил. Флонивин.Құрамына  аэробты Bacillus subtilis бациллалары кіреді.Бұл  бактериялар адам ішегінің қалыпты  микрофлорасының өкілдеріне жатпайды, сондықтан негізгі облигатты  флора саны азайып, бұл бактериялардың  артық көбеюі дисбактериоз ағымын ауырлатады. Бұл препараттарды нәрестелерге, кішкентай балаларға және иммунологиялық резистенттілігі төмен науқастарға қабылдауға болмайды. Бұл препараттарды қолдану әр нақты ауру жағдайында жеке қаралу керек.

7. Сүт қышқылды  лактобактерин--стерильді сүтте биффидумбактериялардың ашу өнімі(B. Bifidum 79 немесе 10B.londum 13379м). 200мл препаратта 2*10    кем емес тірі бифидобактериялар бар ("Бифидумбактерияның" 5-10 флаконында сонша болады).Бұл өнімнің құрамына ішекте тіршілік ету қабілеті бар, сол себепті патогенді жіне шартты-патогенді бактериялар өсуін тежейтін тірі активті бифидумбактериялар кіреді.Препарат иммунитетті күшейтеді, сондықтан оны балалар мен үлкендерге әр түрлі аурулар кезіңде тағайындайды.

8.  "Наринэ"-құрамында  ацидофильді лактобациллалар бар  сүт қышқылды өнім.(Lactobacilllus acidophilus EP 317/402) "Наринэ"  лактобактериялары  ішекте тіршілік ету қабілеті жоғары және көптеген антибиотиктер мен химиопрепараттар әсеріне тұрақты. Патогенді микроорганизмдерге қарсы, (дизентириялық, сальмонеллездіқ таяқшаларыға, стафилакокктарға, протейға және т.б ) айқын антогонисттік қасиет көрсетеді. Ішектік патогендді флораның өсуін тежей отырып, лактобактериялар қалыпты микрофлораны қалыпты келтіреді, темір мен кальцийдің  сіңірілуін жақсартады, гемоглабин денгейін және ағзадағы алмасу процесстерін қалпына келтіреді, организмнің инфекцияларға, токсикалық агенттерге қарсы төзімділігін күшейтеді.

9. Линикс- құрамында энтерококктар, лактобактериялар, бифидумбактериялар бар.