Биологиялық тазалаү және залалсыздандыру қондырғыларының жұмысының тиімділігін бағалау

Биологиялық тазалау және залалсыздандыру қондырғыларының  жұмысының тиімділігін бағалау  үшін іркінді судың сынамаларын алу әдістемесі

              Биологиялық тазарту

  Ағынды суларды биологиялық  тазарту –ағынды сулардың құрамында  болатын заттарды микроорганизмдер  тамақ көзі ретінде пайдалануға  негізделген.

  Табиғи биологиялық тазартуға суару сүзу алаңдары және биологиялық тоғандар жатады,ал             жасандыға биосүзгілер мен аэротектер жатады.

                Суару алаңдары 

    Бір уақытта ағынды суларды  тазарту үшін және ауылшаруашылық  дақылдарын өсіру ушін арнайы  жоспарланған жер учаскелерін  айтады.

           Биологиялық тоғандар

    Ағындарды тазарту топырақтық  әдіс сияқты,тек суда ғана болатын  емес,басқа да микроорганизмнің  әсері мен тазарту жүретін  қондырғы.

 

   Өндірістік   іркінді суларды      тазалау.

• Өндірістік іркінді суларды тазалауда, ластардың құрамына байланысты мынадай тазалау әдістері қолданылады: 
• Механикалық тазалау;
• Физико-химиялық тазалау;
• Биологиялық тазалау.

 

• Механикалық тазалау
• Ол өндірістік іркінді суларды ерімейтін қоспалардан тазалау үшін қолданылады. Механикалық тазалаудың қандай түрін қолдану, қоспалардың қасиеттеріне және оларды шығару толықтығына байланысты. 
• Іркінді суларды сүзу әр қилы торларда жүргізіледі.
• торлар – олар металлды сүзгі торымен қапталған үздіксіз айналып тұрушы барабан. Олардың ұяларының өлшемдері 0,5 х 0,8 мм, осы барабанның 4/5 суға батып тұратындай орнатылады. Тазаланатын су барабанның ішіне түсіп тор элементтері арқылы сүзіліп камераға шығады.

• Тұндыру. Өндірістік іркінді судағы ерімеген қоспалардан тазарту үшін горизонтальды және радиальды тұндырғыштарды қолданады.
• Іркінді судағы, бетіне қалқып шығушы, қоспалардан тазалау үшін арнайы тағайындалған тұндырғыштарды қолданады: мұнай ұстағыштарды, май ұстағыштарды, шайыр ұстағыштарды

 

• Сүзу. Іркінді суды тұндыру арқылы ұсталмаған, жұқадисперленген заттарды (майларды, смолаларды, талшықтарды, шаңды т.б.) ұстауға қолданылады: яғни биологиялық немесе басқа өңдеу әдістерінен кейін іркінді суларды жете тазалау үшін (доочистка). Аэротенктерден кейін өздерінің беттеріне іркінді судағы органикалық ластарды сорбциялаған белсенді тұнбаның жұқадисперсті бөлшектерін ұстау үшін сүзгіштер қарастырылады.

 

• Сүзгіш материалы ретінде кварц құмы, ұнтақталған тастар, кокстың ұсақ бөлшектері қолданылады. Қолданылатын материалдардың түрі іркінді судың сапасына байланысты болады.
• Гиперсүзу. Іркінді суларды қалқымалы және коллоидты заттардан, бактериалдардан, вирустардан және басқа органикалық заттардан жете тазалау үшін қолданылады. Мысалы, құрамында протеин, крахмал бар өндірістік іркінді суларды тазалау үшін. Гиперсүзу әдісін іркінді судан сынапты шығаруда қолданған дұрыс. Сүзгіш элементтері ретінде ацетилцеллюлоза, полиакриламид талшықтарынан жасалған мембраналар, крахмал т.б. қолданылады.

 

• Өндірістік іркінді суларды физикалық-химиялық тазалау.
• Өндірістік іркінді суларды тазалаудың барлық әдістерін екі топқа бөлуге болады:
• регенеративтік әдістері – оның мақсаты іркінді судағы құнды заттарды бөліп алып, өтелдеу.

  Деструктивтік әдістері – ол іркінді судағы ластарды бұзу (құрту) немесе оларды су қоймасына зиян келтірмейтін қоспаларға айналдыру.

• Регенеративтік әдістер – ластар іркінді суда үлкен концентрацияда, ал деструктивтік әдістер – керісінше аз концентрацияда болуында қолданылады.

 

• Іркінді суларды регенеративтік әдістермен тазалау топтарына негізінен мынадай физикалық-химиялық әдістері кіреді:
• сорбция;
• экстракция;
• эвапарация;
• коагуляция;
• флотация;
• ион алмасу;
• электролиз;
• кристализациялау;
• бумен шығару.
• Негізінен адсорбция әдісі қолданылады. Сорбенттер ретінде ұсақдисперсті қатты заттар қолданылады (белсендірілген көмір, кокс ұнтақтары, (торф) шымтезек, жоңқалар (опилка), каолин, күл т.б.).

 

• Сорбциялық әдіс мына  жағдайларда қолданылуы мүмкін:
• Статикалық жағдайда – мұнда тазаланатын іркінді суға сорбент ұсақталған түрде жіберіліп, сумен араластырып, содан кейін тазаланған судан тұндыру арқылы шығарылып алынады.
• Динамикалық жағдайда – мұнда тазаланатын іркінді су сорбенттердің бөлшектерінен түратын сорбциялық сүзгіштер арқылы сүзіледі.
• Экстрациялық тазалау әдісі. Бұл әдіс екі ерімеген сұйықтық қоспаларында (іркінді суда және экстрагентте) ерітіндінің ішіндегі қандай бір басқа зат (мысалы фенол) таралу заңы бойынша өзінің еруіне сәйкес олардың араларында бөлінуіне негізделген. Бұл әдіс көбінесе іркінді судан органикалық қоспаларды шығарып алу қажетінде қолданылады, себебі олар суға қарағанда экстрагенттерде жақсы ериді.

 

                          Тест

1.Іркінді  сулардың сапасы және суару  тәсілі бойынша шектеусіз пайдаланылады

А.мал жайылымы

Б.көкөніс дақылдарын егетін алқап

В. Жүзім өсіретін алқап

Г.теплицалар

2.Іркінді суларды сапасы және  суару тәсілі бойынша шектеусіз  пайдаланылады  

А.көкөніс дақылдарын егетін алқаптар

Б.жүзім өсіретін алқаптар

В.теплицалар

Г.мал дақылдарын өсіретін алқаптар 

3.Іркінді суларды сапасы және  суару тәсілі бойынша шектеусіз  пайдаланылады

А. Жүзім өсіретін алқап 

Б.жидектер өсіретін алқаптар

В.техникалық дақылдарды өсіретін алқап

Г.көкөніс өсіретін алқап

 

          

      

        4. Тұрмыстық іркінді суларға жатады

          А.құрамы  тұрақсыз

          Б.құрамы тұрақты

         В.улылығы  жоғары

         Г.өзіндік  ластануы нашар

 

 

 

 

5. Тұрмыстық Іркінді сулар үшін  тән

А. Бактериалды ластану

Б.физикалық ластану

В.химиялық ластану

Г. Ластануы жоғары

6. Су арқылы берілетін ауру

А. Тері аурулары

Б.холера

В.асбестоз

Г.ангина

   

 

        7.Су арқылы берілетін ауру

        А. Оба

        Б.туберкулез

        В.асбестоз

        Г. ангина

       8. Су арқылы берілетін ауру

       А. Тері аурулары

       Б. Эпидемиялық гепатит

       В. Асбестоз

       Г. ангина