Өндірістік авариялар

Қазақстан Республикасының  Білім және Ғылым Министрлігі

Қарағанды Мемелекеттік Техникалық Университеті

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  Р е ф е р а т

 

                                                                           Тақырыбы:  Өндірістік авариялар

                                    

 

 

 

 

                      Орындаған:

                                                                 

                   Тексерген:

                                                                                                                                                                                                                                              

 

 

 

 

 

 

                                             

 

 

 

 

 

 

                                               Қарағанды 2014

 

Жоспар: 1. Кіріспе

                2.Өндірістік авариялар

                3. Өндірісте авария болған кездегі халықтың іс-    

                                                                 әрекеті                        

                4.  Күшті әсер етуші улы заттармен уланған   

                      Жағдайдағы халықтың  іс-әрекеті

                5. Қорытынды

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе:

        Қауіпті өнеркәсіптік объектіге ие жеке және заңды тұлғалардың міндеттерi:

• Қауіпті өнеркәсіптік объектілердің иелері: өнеркәсіптік қауіпсіздіктің талаптарын сақтауға;
• Қазақстан Республикасының аумағында қолдануға жол берілген технологияларды, техникалық құрылғыларды, материалдарды қолдануға;
• Өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарының сақталуына өндірістік бақылауды ұйымдастыруға және жүзеге асыруға;
• Нормативтік құқықтық актілерде белгіленген мерзімдерде немесе мемлекеттік инспектордың ұйғарымы бойынша ғимараттың өнеркәсіптік қауіпсіздігіне сараптама жүргізілуін, тау-кен жұмыстарын дамыту жоспарының келісілуін, қауіпті өндірістік объектілерде қолданылатын құрылыстар мен техникалық құрылғыларға, материалдарға диагностика, сынақ, растау жүргізілуін қамтамасыз етуге;
• Әрі қарай пайдаланудың ықтимал мерзімін анықтау үшін пайдаланудың нормативтік мерзімінен өткен техникалық құрылғыларға, материалдарға сараптама жүргізуге;
• Белгіленген талаптарға сай келетін лауазымды тұлғалар мен жұмыскерлерді қауіпті өндірістік объектілердегі жұмысқа жіберуге;
• Қауіпті өндірістік объектілерге бөгде адамдардың кіруін болғызбауға;
• Уәкілетті органның аумақтық бөлімшелеріне өндірістік бақылауды ұйымдастыру тәртібі туралы және оны жүзеге асыруға уәкілетті жұмыскерлер туралы мәліметтерді ұсынуға;
• Авариялардың туындау себептеріне талдау жүргізуге, авариялардың және олардың зардаптарының алдын алуға, оларды жоюға бағытталған іс-шараларды жүзеге асыруға;
• Уәкілетті мемлекеттік органның аумақтық бөлімшесін, жергілікті мемлекеттік басқару органдарын, халықты және жұмыскерлерді авариялар туралы дереу хабардар етуге;
• Авариялардың есебін жүргізуге;
• Мемлекеттік инспекторлар берген өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы нормативтік құқықтық актілердің талаптарын бұзуды жою жөніндегі ұйғарымды орындауға;
• Қауіпті өндірістік объектінің қаржы-экономикалық қызметінің жоспарларын әзірлеу кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз етуге арналған шығындарды көздеуге;
• Уәкілетті органның аумақтық бөлімшелеріне авариялар, жарақат алу және кәсіби аурулар туралы ақпарат ұсынуға;
• Қызметі үшінші тұлғаларға залал келтіру қаупіне байланысты декларациялануға жататын қауіпті өндірістік объектілер иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыруға;
• Мемлекеттік органдарға, азаматтарға қауіпті өндірістік объектілердегі өнеркәсіптік қауіпсіздіктің жай-күйі туралы дұрыс ақпарат ұсынуға;
• Өзінің нормативтік мерзімін өтеген техникалық құрылғылардың, материалдардың уақтылы жаңартылуын қамтамасыз етуге;
• Осы Заңмен айқындалған қауіпті өндірістік объектілерді декларациялауға; жұмыстардың қауіпсіз орындалуын қамтамасыз ететін ұйымдық-техникалық іс-шаралардың белгіленген талаптарына сәйкес қауіпті өндірістік объектінің жұмыскерлер штатының жасақталуын қамтамасыз етуге;
• Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласында жұмыскерлерді даярлауды, қайта даярлауды, біліктілігін арттыруды және аттестаттауды қамтамасыз етуге;
• Өнеркәсіптік қауіпсіздіктің декларациясына сараптама жүргізуді қамтамасыз етуге;
• Кәсіби авариялық-құтқару қызметтерімен және құрылымдарымен қызмет көрсетуге шарт жасасуға немесе жеке кәсіби авариялық-құтқару қызметтерін және құрамаларын құруға;
• Аварияның зардаптарын оқшаулау және оларды жою үшін материалдық резервтер мен қаржы ресурстарының болуы; жұмыскерлерді қауіпті өндірістік объектілерде авария болған жағдайда қорғану және әрекет ету әдістерін оқытуға;
• Қауіпті өндірістік объектілерде авария болған жағдайда бақылау, хабарлау, байланыс және іс-әрекетті қолдау жүйелерін жасауға және олардың тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз етуге;
• Қауіпті заттардың өнеркәсіптік объектіде болуы осы Заңға сәйкес декларациялану үшін негіз болып табылатын, олардың тасымалданатыны туралы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесіне үш тәулік бұрын хабарлауға;

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ӨНДІРІСТЕ АВАРИЯ БОЛҒАН КЕЗДЕГІ ХАЛЫҚТЫҢ ІС-ӘРЕКЕТІ Өндірістік авариялар алуан түрлі болуы мүмкін. Олардың себептері болып табиғат зілзалалары (жер сілкінісі, көшкіндер және т.с.с), сонымен қатар ендірістегі технология мен қауіпсіздік техникасы ережелерінің бүзылуы болуы мүмкін. Авариялардың әдеттегі салдарлары жарылыстар өрттер, тасқындар, шахталарда  және жер асты еңдеулерінің құлауы,қоршаған ортаның КӘУЗ-бен(қатты әсер ететін улы заттар) залалдануы болып табылады. Өндірістегі әрбір жұмыс істеушінің міндеті - авария болған кезде өзін қалай ұстаудын негізгі тәртібін білу, осындай кезде туындаған ахуалда әрекет ете алу. Мысалы, жағдайды қиындатпау және ауырлатпау үшін технологиялық процесс пен кауіпсіздік техникасына сәйкес электр энергияның ағытылуы, тасымалдаушы құрылғыларды, агрегаттар мен апараттарды тоқтатуды, шикізат, газ, бу және су коммункацияларын ашып-жабудын ережелері мен реттілігі бар оларды бұзу жағдайды қиындатады; әрекеттердің осы ережелері мен тәртібін зерттеп, оларды үнемі есте сактап жөне оларды іс жүзінде колдана білу керек. Авария болған кездегі ең маңызды  мәселе авария туралы, дер кезінде құлақтандыруды үйымдастыру. ІІІЖО-дағы әрбір жұмысшы мен қызметкерлер міндетті түрде, мысалға, өрт командасын шақыруды (кәсіпорындағы хабарлаушыны қолдана білу) білуі керек. Кәсіпорындағы әрбір жұмысшы газға байланысты болатын келенсіз жағдайда газ кұткарушыларын шақыру жолдарын білуге міндетгі. ШЖО-дағы аварияларды

 жою мен зақымданушыларды  қүтқару үшін бірінші кезекте  арнайы белімшелер  тартылады (газ құтқарушылары, өрт сөндірушілері және т.с.с); қажетті жағдайда АҚ құрамалары да тартылады. Авария болған жағдайда АҚ құрамасының құрамына кіретін жүмысшылар мен қызметкелер жиналу орнына кідірмей жетулері міндетті. Сонымен катар кұрамаға кірмеген көсіпорыннын жүмысшылары мен қызметкерлері де апатты жүмыстарды жүргізуге, объектідегі зардап шеккендерді құтқаруға әзір болулары керек.

 

КҮШТІ ӘСЕР ЕТЕТШ УЛЫ ЗАТТАРМЕН УЛАНҒАН ЖАҒДАЙДАҒЫ ХАЛЫҚТЫҢ ІС-ӘРЕКЕТІ Шаруашылық жүргізу объектілерінің бірқатарында КӘУЗ-ді өндіру, қолдану, сақтау, ал кейбір аудандарда тасымалдауы жүргізіледі. Бүл ев алдымен химиялық, мүнай өндейтін, мүнай- химиялық және оларға жақын өндіріс салаларына, салқындатқыш агент ретінде аммиак тектес заттарды қолданатын тоңазытқыштары бар кәсіпорындарға, хлорды қолданатын су құбырлары және тазарту қүрылыстарында, КӘУЗ цистерналарын сақтайтын жолдары бар темір жол стансаларында сонымен бірге улы химикаттармен басқа да заттардың қоймалары мен базаларына қатысты.Аммиак,хлор,көміртегі тотығы, күкртті ангидрид, күкіртті көміртегі, үшхлорлы фосфор, фторлы сутек және т.б. КӘУЗ болып табылады. Қарсылас жақтың жоғарыда аталған объектілерге ядролық немесе қарапайым соққыларының нәтижесінде және кейбір зілзаларында (мысалы, жер сілкінісі, өрт және темір жол авариялары кезінде) немесе өндірістегі авария кезінде КӘУЗ-дің төгілуі мүмкін және сонымен байланысты жергілікті жер мен ауа уланады. Сонымен катар КӘУЗ төгілген аудада болған жұмысшылар, кызметкерлер жене басқа да халык санаттарынын зақымданбауына кепілдік жоқ. КӘУЗ төгілгенде химиялық зақымданудың екінші ошағы деп аталатын ошақ пайда болады (химиялык зақымданудын бірінші ошағы деп аталатын қарсылас жақтың улағыш заттарды қолданғанда пайда болатын ошактардан айырмасы бар). Бүл зақымдану ошактары КӘУЗ-дің тікелей төгілген және олардың буларының таралу учаскесі болып бөлінеді. КӘУЗ-ден пайда болған зақымданған ошақтардың маңызды сипаттамасы болып заттардың тікелей төгілген учаскелерінің сақталған ұзақтығы, яғни залалданудың түрақтылығы. Бұл шама КӘУЗ-дің төгілгендегі өзін өзі дегазациялау уақытымен анықталады 20°С температурада қайнайтын улы заттар (үш хлорлы фосфор, күкіртті көміртегі) баяу буланады да толық буланып бітісенше төгілген жерінде ұзақ уақыт жатады; мұндай заттардың булары жақын маңдарға таралады. Қайнау температурасы шамамен 20°С дейін улы заттар (көміртегі тотығы, хлор, аммиак, күкіртті ангидрид) төгілген жағдайда тез буланып кетеді, олардың булары жел бағытымен қозғалады, сондықтан қауіпті концентрациялы мүндай заттар авария орнынан алыс Қашыктықтарға да жетуі мүмкін. Адамдардарға КӘУЗ-дің зақымдағыш әсері олардың адам терісіне тамшы-сүйық түрінде немесе олардын буының тыныс алу кезінде ішке өтуінің нәтижесінде болады. КӘУЗ-дің уландырғыш қасиеті негізінен жалпы уландыратын және тұншыктырғыш әсерлі заттар болып табылады; көп жағдайда олармен уланудың белгілері: бас ауруы, бас айналу, көздің қарауытуы, күлақтың шынылдауы, әлсіздіктің үдеуі, Демікпе, лоқсу, күсу, ал күшті уланған кезде- талып жығылу, қүрысу, естен тану . Айта кететін жағдай, КӘУЗ-дің залалдану түрақтылығы ашық жермен салыстырғанда елді мекенде жоғары болады, өйткені төгілген заттардың тез булануына әсер ететін желдің әсері, әдетте елді мекенді жерлердің жағдайында аз байқалады. Елді мекендерде және ормандарда КӘУЗ-дің буымен залалданған ауаның тұрып қалуы мүмкін. Сондықтан елді мекендерде, өндірістік үйлерде, үйдін жер асты бөлігінде және коммуникациялық туннельдерде- бұлардың салыстырмалы жоғарғы Концентрациясы пайда болады. Сонымен бірге кейбір КӘУЗ-дін уландырғыш буларынын әсерініц сипаты өзгеруі мүмкін: мысалы, 0,1-и.2 мг/л хлор концентрациясының буларын бір сағат аралығыңда жұтқанда адам өліміне әкеледі, ал осы заттың 10-15 мг/л буының концентрациясы тыныстыц рефлекторлық тоқтауын тудырады және 1-2 тыныс алғанда өлімге душар етеді. Кейбір КӘУЗ-дің буларының жоғарғы концентрациясы адам терісінің зақымдануын тудырылатың КӘУЗ-ден туындаған зақымдану ошағындағы іс-әрекетінің тәртібі, қарсылас жақтың улағыш заттарды қолдануынан алған зақымдану ошақтарындағы іс-әрекетінің тәртібінен айырмашылығы аз, осы жағдайда да негізгі корғаныс құралы регінде АҚ панаханаларын, әртүрлі газқағарларды, ал кейбір жағдайда теріш қорғау құралдары қолданылады. Дегенмен КӘУЗ зақывдану ошағындағы халықгың қорғану іс-әрекетінде белгілі бір ерекшеліктер бар. Мысалы, аммиак және кеміртеП ҚЫШҚЫЛЫН және т.б. сүзгілі газқағарлар (ГП-5, ГП-4у жөне т.б.) өте нашар үстайды, бүл олардыц эсер етуінен қорғануды қиындата түсеДІ. Бұл заттардан тыныс органдарын қорғау үшін арнайы өндіріспк немесеоқшаулағьпп газкағарларды қодданады. Арнайы өндірістік газқағарлардың көп маркалары бар. Әроір марка белгілі бір заттарға немесе заттардың топтарына арналған. Мысалға, «КД» маркалы газқағарды (қорагггың түсі сүр) - аммиак жәһо амМйаК пен күкіртті сутектің қосындысының буынан, «В» маркалы газқағарды (кораптың түсі сары) -хлордан, күкіртті газ бен күкіртті сутектів буынан, «СО» маркалы газқағарды (қораптың түсі ақ) - көміртеп тотығынан, «А» маркалы газқағарды (қораптың түсі қоңыр) - күкіртгі көміртегі буынан, сонымен қатар керосин, бензин, бензол және басқада органикалық затгардың буынан, «Е» маркалы газқағар (қораптың түсі қара)- фосфорлы сутекгі буынан қорғануға қолданады. Аммиактан қорғану: «К» және «М» маркалы сүзгіш өнеркәсіптік газкағарлар, аммиак пен күкірггі сутегі коспасы болғанда - «КД», ал өте жоғары концентрация жағдайында —окшаулағыш газқағарлар және қорғаныс киімдері қолданылады. Хлордан корғану: «В» және «М» маркалы өнеркөсіі іік сүзгіш газқағарлары, ГП-5 азаматтық газқағарларвг;—баяаяарға арналгая газқағарлары мен қорғаныс жиынтықтары, өте жоғары концентранияда (8,6 мг/л жоғары кезінде) - оқшаулағыш газқағарлары қолданылады. Күкіртті ангидридтен қорғануы: «В» және «М» маркалы енеркәсіптік сүзгіш газқағарлары, ГП-5 азаматтық газқағарлары, балалар және оқшаулағыш газқағарлары қолданылады. Фосген мен көгілдір кышкьіл сипаттамалары 2-тарауда келтірілген. Авария кезінде КӘУЗ буларының концентрациясы белгісіз болса сүзгілі газқағарларды (қарапайым, сондай-ақ арнайы өндірістік)-тек залалданған аймақтан өзін-өзі қүтқару мақсатында шығу үШШ қолдануға тура келеді. Мүндай жағдайда әртүрлі жүмыстарды орындау үшін коршаған ортадан оқшаулайтын газқағарларын пайдалану керек; сонымен қатар мүндай газқағарларды ендірістік жайлардағы үйдін жер асты бөлігіндегі, коммуникациялы туннельдердегі КӘУЗ буларыныя жоғарғы концентрациясында немесе зақымданған КӘУЗ сыйымдылығы маңында міндетті түрде қолданады. КӘУЗ-дің төгіліуі кезінде газқағарларды колдану жайлы мәселеш барлау жүмысы шешеді. Сонымен бірге барлау түрлі газқағарлардыд (әсіресе сүзгілі) қолданылуы мүмкін аумағьш анықтайды. Әдетте, КӘУЗ -дің тікелей төгілген учаскесінің аумағы онша көп емес; сондықтан қүтқару мақсаты мен адамдардың тез шығуьш қамтамасыз етілуі мүмкін. Желдің бағытын ескере отырып, мүндай істі қысқа маршрутпен орындау қажет. Залалданған учаскеден бірінші кезекте газқағарлары жоқ немесе сүзгілі газкағарлары бар, бірақ панаханаларға жасырынбаған адамдарды шығару керек соңғы Кезкте панаханадағы адамдарды эвакуациялайды. КӘУЗ-бен көп мөлшерде, әсіресе хлор және оның туындысымен улану кезінде, кез-келген физикалық ауырлықтар, соның ішінде залалданған аймактан өз бетімен шығушылар, демалыс және жүрек-тамырлар жүйесінің ауырлауының артуына кездеседі, бүл улануды одан сайын ауырлатуы мүмкін. КӘУЗ-бен залалданғандарды көп жағдайда көлік күралдарының көмегімен эвакуацияланушылар деп қарастырылады. Теріге түскен фосфорорганикалық КӘУЗ-ді зарарсыздандыру үшін химиялық улануға қарсы дербес пакетті пайдалану керек. Пакет болмаған кезде зақымданған учаскесін сабынды қолдана отырып жуу керек. Кейбір басқада КӘУЗ-ді зарарсыздандыру үшін қолда бар заттарды қолдануға болады; мысалы, сұйык хлорды бейтараптандыру үшін- өндірістің сілтілі қалдықтарын немесе гипосульфиттің судағы ерітінділерін сөндірілген известьпен және басқа да заттармен, ал сүйық хлорпикринді зарарсыздандыру үшін- күкіртті натридің судағы ерітіндісін. КӘУЗ -дің төгілуімен байланысты болатын авариялардың зардаптарын жою күрделі және көп еңбекті талап ететін процесс. Осы жағдайда негізгі шаралар: КӘУЗ-дің төгілуін тоқтату мақсатында шүғыл жүмыстарды жүргізу; КӘУЗ-ді төгілу учаскесінде жалдар түрғызып жайылдырмау немесе сүйықтықты арнайы тосқауылдар арқылы жинақтау; КӘУЗ буларының таралу жолдарына әртүрлі машиналарды Қолдана отырып су пердесін, сонымен бірге осындай жолға отпен, от Қоспалары араласқан бөшкелерінен от пердесін тосқауылға қою және Т.с.с. КӘУЗ-ді өңдіретін немесе қолданылатын объектідегі газ-Құтқарушылар қызметінін штаттағы жеке қүрамымен көбіне алғашқы шүғыл жүмыстарды жүргізеді. Егер қажет болса газдан қүтқарушы қызметке көмекке АҚ қүрамалары - қүтқарушы, медициналық, өртке Қарсы, қоғамдық тәртіп күзетшілер және басқалар бөлінеді; қажет болса қүрамада емес жүмысшылар мен қызметкерлерде бөлінуі де мумкін. Сондықтан КӘУЗ-ді қолданатын немесе сақтайтын өндіріске жақын түратын аумақтың халыктары КӘУЗ-дің төгілуінен туындайтын апат зардаптарын жоюға қатысуға әзір болулары тиіс. КӘУЗ-дің төгілгендегі зардаптарын жоюға катысатын өрбір адамның Міндетіне зақымдаушыларға көмек көрсете білуі кіреді (сонымен қатар өзш-өзі және езара көмек көрсету). Олар зақымдаушыларға газқағар кипзе білуге, адамдарды зақымдану ощағынан шығаруды, керек жағдайда зақымдаушыларға жасанды тыныс алдыру және жүрекке тікелей емес массаж жасай білу, терідегі КӘУЗ-ді бейтараптандыра білу, көзді сумен немесе қажетті ерітіндімен жууды білуі қажет. Осылардың барлығы зақымданған ошақтың зардаптарын жоюда тез және тиімді жұмыс істеуге, КӘУЗ-дің өсерінен шығын болмауын немесе азайуын, объектінің қызметінін түрактылығын кетеруді қамтамасыз етуге эсер етеді.

 Қорытынды Қорыта келгенде осы өндіріс авариялар алуан түрлі болуы мүмкін. Өндірістік объектілерді пайдаланудың қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы құқықтық қатынастарды реттейді және қауіпті өндірістік объектілерде авариялардың алдын алуға, олардың салдарын шектеуге және зардаптарын жоюға ұйымдардың әзірлігін, авариялардың жеке және өндірістік тұлғаларға, қоршаған орта мен мемлекетке келтірілген залалдарын кепілдікпен өтеуді қамтамасыз етуге бағытталған. Еңбек қатынастары мен еңбекті қорғау, экологиялық, өрт қауіпсіздігі саласындағы, атом энергиясы мен ғарыш кеңістігін пайдалану, химиялық және ядролық қаруды жою, оқ-дәрілерді пайдалану мен кәдеге жарату кезіндегі қауіпсіздік саласындағы өндірістік аварияларды реттеу. Сонымен қатар құрамаға кірмеген кәсіпорынның жұмысшылары мен қызметкерлері де апатты жоюдан жұмыстарды жүргізуге,обьектідегі зардап шеккендерді құтқаруға әзір болулары керек.