Діни экстремизм және терроризм

      Діни экстремизмді  алдын алудағы мемлекеттік ұйымдар  мен қоғамдық құрылымдар жүйесінің  атқарар жұмыстары көп болып  табылады. Діни экстремизмнің жалпы  алдын алудың негіздері мыналар  болып табылады:

1.Тұрақты экономика, адамдардың  іскерлік белсенділігі мен ынтасын  көтерудің негізінде нарықтық  қатынастарды қалыптастыру.

2. Жас адамдардың әлеуметтік, экономикалық және басқадай жағдайларын  жақсартуға, олардың өз бетімен  еңбекке және қоғамдық –саяси  өмірге араласуы үшін мемлекеттік  жастар саясатын қаржымен, заңмен  қамтамасыз етуге шаралар қарастырып, оны жүзеге асыру. Себебі діни  экстремистік ұйымдарға жастардың  көп тартылатындығы статистикалық  мәліметтерден байқалатын анық  нәрсе. Өйткені экстремистік ұйымдарда  жастарды тартуға мүдделі. 

3. Оқу орнындарында «  Мемлекет және құқық негіздері  » және « Құқықтану » пәндерін  оқытудың сапасын жақсарту. Оқылатын  сағат санын 50% -ға дейін көбейтіп, курс аяғында емтиханды міндетті  түрде алу. Бұл олардың құқықтық  санасы мен мәдениетін көтереді. Көптеген жастардың құқықты жақсы  білмегендіктен қылмысқа немесе  террористік-экстремистік ұйымдардың  арбауына тез түсіп қалады. Сонымен  қатар мектеп оқушыларына ( 9 – 11 сынып ) экстремистік ұйымдар мен  керітартпа ағымдар жөнінде лекциялар  немесе түсіндірмелер міндетті  түрде болғаны дұрыс. Себебі әсіресе  ауылдардан қалаға келген жастар  ( колледж, университетте оқу, жұмыс  ізеп барады ) көбінесе қалаларда  орналасқан экстремистік ұйымдар  мен керітартпа ағымдардың уағыздаушыларының  арбауына шырмалады.

4. Діни экстремистік бағыттағы  қылмыстардың алдын алуды жалпы  қоғамдық деңгейде қарастырғанда  Қазақстан Республикасы үшін  ең өзекті проблема – адамдарды, әсіресе жастарды жұмысқа орналастыру  мәселесін шешу қажет. Кейбір  жастар « дін » деген осы  екен деп керітартпа ағымдардың жетегінде кетеді. Олардың көбісі көптеген мекемелерде жұмыс істесе білу, әр түрлі адамдармен тіл табыса білу және де тағы да басқа жағдай бойынша ортаға бейімделу немесе басқа дүниетанымдағы, сенімдегі адамдармен шығыса алатындай тәжірбиелері өте аз. Яғни көбісінің санасында басқа діндегі адамдармен жұмыс жасауға істеуге болмайды ұғым қалыптасады. Сонымен қатар кейбір осындай жастар, отбасында діни сенім, жұмыссыздық мәселелері бойынша ата-ана, туыстарымен шекісіп қалатын жағдайлар, бір жағынан үйден кетіп қалу фактілері кездеседі. Көптеген жұмыс орындарында сыртқы келбетіне қарап ( дін жолында жүргендердің кейбіреулері сақал қояды ) жұмысқа қабылдамауы мүмкін. Бұндай кезде арнайы қоғамдық ұйымдар мен ресми діни ұйымдардың өкілдері осы мәселеге жоспарлы қараса, яғни жұмысқа орналасуға көмек беру, ал діни өкілдер сыртқы келбетімен байланысты жұмысқа орналаса алмай жүрген жастарға осындай мекемелерде өзін қалай ұстау керектігін, сырт келбетін қалай ұстайтындығын кеңестерін беретін болса, бұның нәтижесі жақсы болатындығы анық.

5. Заңды жалпыға бірдей  оқытуды және заңға тәрбиелеуді  ұйымдастыру. Діни ұйымдардың мүшелері  арасында құқық қорғау органдары  қызметкерлері құқықтық оқытуды  жоспарлы өткізгендері дұрыс.

6. Құқық бұзушылықтың  алдын алудың әлеуметтік базасын  нығайту қажет. Кейбір адамдардың  тұрмыстық жағдайын айтып барғандарға, діни экстремистік немесе керітартпа  ағымдар өздерінің беделін көтеру  үшін уақытша болса да, азын-аулақ  қаражаттай немесе басқадай жәрдем  береді. Сондықтан аз қамтамасыз  етілген отбасыларға, нашар тұратын  топтарға, ата-анасының қамқорлығынан  қалған жетім балалар, қарттар  үйлеріне мемлекет тарапынан  әлеуметтік қамқорлық пен жәрдемдер  берілуі тиіс.

7. Қазақстан Республикасы  Әкімшілік құқық бұзушылық туралы  кодекстің 375 бабы бойынша құқық  бұзушылықтар тіркелмеген діни  ұйым мүшелері немесе жекелеген дін жолын ұстағандары тарапынан жасалынады. Осыларға заңды түсіндіру жұмыстары пәрменді жүру керек.

Дүниежүзілік қауымдастық Лаңкестікке қарсы бірқатар халықаралық-құқықтық құжаттар қабылдады (Әуе кемелеріне жасалған қылмыстық және басқа да әрекеттер туралы конвенция (1963); Азаматтық авиация қауіпсіздігіне қарсы бағытталған заңсыз актілермен күрес туралы конвенция (1971); Лаңкестікті қаржыландыруға қарсы күрес туралы конвенция (1999), т.б. 1994 ж. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы 49-сессиясында қабылданған “Халықаралық лаңкестікті жою шаралары туралы” декларацияда Лаңкестікпен күрестегі халықаралық ынтымақтастық шаралары белгіленді. ТМД мемлекеттері арасында көпжақты келісімдер жасалып, Лаңкестікке қарсы орталық құрылды (2000). Орта Азия мемлекеттері 2000 ж. Ташкентте өткен саммитте “Лаңкестікпен, саяси және діни экстремизммен, трансұлттық ұйымдасқан қылмыспен, тұрақтылық пен қауіпсіздіктің басқа да қатерімен күресте бірлескен іс-әрекет туралы” келісімге қол қойды. Сондай-ақ Шанхай ынтымақтастық ұйымы шеңберінде халықар. Лаңкестікпен және экстремизммен күрес шаралары белгіленген.