Жүгері курсовой

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

PR31Y43

            Орташа кеш пісетін гибрид (ФАО 700), мол өнімділігімен, дәнінің жоғары сапалылығымен ерекшеленеді, Қазақстанның оңтүстік аймақтарында бұл дақылдың тауарлы түрін өндіруде кеңінен қолданылатын гибрид. Өсімдіктің биіктігі жоғары – 240–250 см-ге дейін. Құрғақ климатқа, жапырыла өсуге және негізгі ауруларға төзімді. Біркелкі пісіп жетілуі, егінді жинар алды кезеңінде дәнінің ылғалды мол беруі егінді тек бір мезгілде жинауға мүмкіндік береді. 

 

Сұрып көрсеткіштері

Өнімділігі:	жоғары
Пісіп жетілуі:	орташа кеш
Ауруларға төзімділігі:	жоғары

 

PR35P12

        Орта кезеңде пісетін, екі рет қолданылатын, республиканың оңтүстік облыстарының көбіне солтүстік және оңтүстік-шығыс аймақтарында өсіруге арналған гибрид (ФАО 530). Өсімдіктің бастапқы даму кезеңінде қарқынды өсу қасиеті топырақтың ең қысқа мерзімдегі негізгі және егіс алды дайындығымен-ақ гибридті өте ерте кезеңде егуге мүмкіндік береді. Гибрид егістіктің кейбір жерлерде тығыз немесе сирек жағдайда дәнінің сапасы жоғары болады, құрамындағы ақуыз мөлшері 10,3%-ды құрайды. 

өсуіне  бейімделген, негізгі ауруларға (оңтүстік гельминтоспориоз және бактериоз) төзімді. Өсімдікті өсірудің аймақтық технологиясы сақталған 

Сұрып көрсеткіштері

 

Өнімділігі:		жоғары
Пісіп жетілу:	орташа кеш
Ауруларға төзімділігі:	жоғары

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Цецилия

       Орташа кезеңде пісетін (ФАО 570), ерте кезеңде өте жақсы өсетін гибрид. Дән және сүрлем алу мақсатында өсіріледі. Оңтүстік облыстардың көптеген жүгері өндірушілерінің жоғары бағасына ие болған – әр түрлі топырақтық-климаттық жағдайларға тез бейімделеді. Құрғақшылыққа төзімді және салыстырмалы түрде тұздылыққа төзімді, негізгі ауруларға, әсіресе, шаңды қаракүйеге төтеп беретін қасиетке ие. Өсімдіктің жоғары немесе төмен өсу тығыздығына, құмайтты немесе ауыр топырақтарға өте жақсы бейімделеді. Өсімдіктің биіктігі орташа, дәні ақуызға бай – 10%-ға дейін.

Сұрып көрсеткіштері

Өнімділігі:	орташа
Пісіп жетілуі:	орташа
Ауруларға төзімділігі:	жоғары

PR31N27

 

 

 Кеш пісетін мол өнімді сұрып (ФАО 700), оңтүстік аймақтарда мол егін түсімін береді. Гибрид өсімдігі аласа өседі, собығы төмен орнығады, тамыр жүйесі жақсы дамыған, сол себепті жапырыла өсуге төзімді келеді. Сабағы мен собығының гельминтоспориозына, фузариозына төзімділігі жоғары. Өсімдікті өсірудің гибридтік технологиясын қатаң сақтаған жағдайда мол егін түсімін қамтамасыз етеді. Гибридке тән қасиет – егінді жинар алдындағы пісіп жетілу кезінде дәні ылғалға мол, сапасы жоғары болады.

 

Сұрып көрсеткіштері

Өнімділігі:	жоғары
Пісіп жетілуі:	кеш
Ауруларға төзімділігі:	жоғары

 

Жүгері  Қаракүйесі

 

 

Ауруға шалдыққан  жүгері.

Жүгері  Қаракүйесі – базидиомицеттер класына жататын саңырауқұлақтар тудыратын жүгері ауруы. Жүгері Қаракүйесі ауруларына жүгерінің бөртпе қаракүйесі мен тозаңды қаракүйесі жатады. Жүгерінің бөртпе қаракүйесін Ustіlago maydіs саңырауқұлағы тудырады. Саңырауқұлақ ақшыл немесе алқызыл мицелла қабықшасымен қапталған, диаметрі 1 – 20 сантиметр бөртпелер түзіп, өсімдіктің барлық мүшесін зақымдайды. Буын аралықтарында пішіні домалақтау, ірілігі жаңғақтай немесе одан үлкенірек, ал жапырақ тақталарында өн бойына созылған, жіңішке ақшыл сарғылт, бұйраланған немесе ірілігі асбұршақтай бөртпелер пайда болады. Жүгері шашақтана бастағанда бөртпенің сыртқы қабықшасы жарылып, ішінен күйе тәрізді споралар шығады. Олар гүлдену кезінде собық жіпшелері арқылы дәндерді зақымдайды. Собықтың жартысына дейін қамтитын пішіні әр түрлі бөртпелер пайда болады да, дәннің орнына көптеген қаракүйе споралары түзіледі. Ауруға шалдыққан өсімдіктердің өсуі баяулап, дәннің түсімділігі 20 – 30 пайызға дейін төмендейді. Ауру қоздырғышы шірімеген өсімдік қалдықтарында сақталатындықтан, жүгеріні бір жерге қатарынан бірнеше рет еге берсе, аурудың дамуы жыл сайын өрши беруі мүмкін. Жүгерінің тозаңды қаракүйесі жүгерінің тек собығы мен шашақшаларын зақымдайды. Собықта дән түзілмей, ол өзекшесімен қоса толығымен жұқа жапырақшалармен көмкерілген қаракүйе түйіріне айналады. Шашақшалардың жеке гүл шоқтарында да түйіршіктер пайда болады. Егін жинау кезінде қаракүйе споралары топыраққа көшіп, бірнеше жылға дейін сақталады. Бұл ауру жүгері өсіруге маманданған Алматы облысының Панфилов, Ұйғыр, Еңбекшіқазақ аудандары жерінде кең таралған. Жүгері Қаракүйесімен күресу шаралары: ауыспалы егіс жүйесін қатаң сақтап, себер алдында тұқымды витавакс 200 ФФ (3 – 5 л/т), дивиденд 030 (2 – 3 л/т), фенорам немесе фенорам супер (2 кг/т) препараттарының бірімен дәрілейді.

 

Тұқымды Оклахоманың фермері Карл Барнс дүниеге келтірген. Бірде ол жүгері собықтарының уақыт өте келе әртүрлі түсте болатынын аңғарған. Бұл деректің оны таңқалдырғаны соншалық, сосын ол бүкіл ғұмырын осы бір ауыл шаруашылық өнімінің өсіп-өнуіне жұмсапты. Барнстың жүгері тұқымының қанша түрін алмастырып, қанша түрін ауыстырғаны белгісіз, алайда, толассыз жетістіктерге қол жеткізгені көрініп тұр... 

Көпшілік адам жүгері собығын өнердің теңдессіз  түріне жатқызады.

Кейіндеу көз  жұмар кезінде топтаушы азамат асыл мұрасын басқа фермерге табыстап, ешқашан тұқымның жоғалмауына уәде алып кеткен екен. 

Бір жолы тұқымның бір уысы Аризонадағы шағын ауыл шаруашылық компаниясының иесі Билл Макдорменнің қолына түседі. Ол жүгерінің кереметін өз көзімен көруі үшін егіп көреді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер: 
 
1. Гуляев Г.В., Гужов Ю.Л. Селекция и семеноводство сельскохозяйст-венных культур. - М.: Колос, 1973. 
 
2. Вавилов Н.И. Теоретические основы селекции. - М.: Наука, 1987. 
 
3. Нургасенов Т.Н. Селекция и семеноводство сельскохозяйственных культур. - Алматы, 2009. 
 
4. Нұғасенов Т.Н., Қойшыбаев Ә.Қ. Егіс дақылдарының селекциясы. - Алматы, 1993. 
 
5. Нұғасенов Т.Н., Қалиев Ә.Қ., Жасыбаева Г.Д. Ауыл шаруашылығы дақылдарының селекциясы тұқым шаруашылығы. - Алматы, 2009. 
 
6. Коновалов Ю.Б., Березкин Н.А. и др. Практикум по селекции и семеноводству полевых культур. - М.: Агропромиздат,1987.