Шпаргалка по дисциплине "Анатомия"

3. Вегетативті жүйке жүйесінің  парасимпатикалық бөлігі, орталық және перифериялық бөліктері, қызметтері.

Жүйке жүйесінің барлық ішкі мүшелерді,қан ж/е сарысы тамырларын,бездерді,бірыңғай салалы ж/е кейбіркөлденең жолақты б/е-ді жүйкемен жабдықтайтын бөлігі вегетативті ж.ж д.а.Мұның тағы бір ерекшелігі-мүшенің б/е-не әсер еткенде оның жиырылуын тікелей күшейтпейді,б/е-дің зат алмасуын арттырып,қызметін күшейтеді.Сөйтіп ол мүшелерге қоректік(трофикалық) әсер етеді.Ол орталық ж/е перифериялық бөлімдерден құралады.Орталық бөліктері ми ж/е жұлында жатып,онда жүйке жасушалары шоғырланады да ядро ж/е орталық түзеді.Шеткі бөлігі бірнеше жүйке түйіннен ж/е жүйке талшықтарынан түзіледі.Вегетативті ж.ж-нің қозуды тарататын нейрон денесі орталық ж.ж-нің ми ж/е жұлын ішінде орналасапай,жүйкелендіретін мүшеге жақын шеткі түйіндерде жатады.Тек аралық нейрон біреу н/е бірнеше болып орталық ми ж/е жұлын жүйкелері алдыңғы түбірінде орналасады.Оның нейрит өсінділері орталық ж.ж-нің бойынан шетке шығады.Сондықтан да ерекше рефлекс доғасының қозуды тарататын жолы түйінге дейін(преганглионарлы) ж/е түйіннен кейін(постганглионарлы) болып 2-ге бөлінеді.Бұл да оның өзіне тән ерекшелігі болып саналады.Вег.ж.ж-нің түйінге дейінгі бөлігінің жүйке жасушалары аралық нейронға жатады.Оның денесі орталық жүйке түбірінің ішінде орналасады,ал өсінділері-мидың қимыл жүйкелерінің нейриттік талшығы миэлин қабықшасымен қапталған ақ түсті ол мидан шыға қозғылы түйін құрамына кіретін қозуды таратушы нейронның денесіне жалғасады.Түйіннен кейінгі бөлік қозуды таратушы нейронның өсінділерінен түзіледі.Ол шеткі ерекше түйіндерде орналасады.Оның миэлинді қабықшасы болмайды,түсі-сұр ж/е қозғылы ж.ж-нің бұл түйіннен кейінгі бөлігінің жүйке ұштары тікелей мүшелерге жетіп,оны жүйкелендіреді.

Парасимпатикалық бөлімі.(pars parasympatica) ми ж/е жұлыннан екі бөлек болып таралады.Олардың бір бөлігі мидан,2-ші бөлігі жұлынның сегізкөз бөлімінен басталады.Парсаимп.бөлімінің жүйке жасушаларының денесі мидың орта,ми көпірі ж/е сопақша ми бөлімінде ж/е жұлынның сегізкөз бөлігінде шоғырланып жатыр.Осыған б-ты парасимпатикалық бөлімінің орталық ми бөлігі (pars cranialis) ж/е сегізкөз бөлігі(pars sacralis)д.а.Ал,орталық бөліктерден шыққан жүйкелерді шеткі бөлік(перифирический отдел)дейді.Парасимп.жүйкелердің шеткі бөлігі симп.жүйкелерге ұқсас омыртқадан шығысымен түйіндер н/е жүйке өрімдерін түзбестен ішкі мүшелердің өзінде н/е жанында орналасқан түйіндер түзеді.Ол түйіндер мүше қабырғасынан тыс болса-экстрамуральды,ал мүшенің өзінде болса-интрамуральды парасимп-лық түйіндер д.а.Парас-лық ж.ж.-нің перифириялық бөлігі ми жүйкесінің (III,VII,IX ж/е  X) көзді қимылдататын,тіл-жұтқыншақ ж/е кезбе жүйкелердің ж/е сегізкөздің (S2-S4) буындарынан шығатын жүйкелермен бірігіп жатады. Интрамуральды түйіндер көбінесе асқорыту мүшелерінің б/е ж/е сілеймеасты қабаттарында,сондай-ақ жүректе орналасады.Парас-лық бөлімінің ми ж/е сегізкөз бөлігінің өзінде жатқан жүйке жасушасы мен олардың талшығын-түйінге дейінгі ұзын бөлігі,ал экстар ж/е интрамуральды түйіндердің жасушасынан кейінгі талшығын-түйіннен кейінгі талшығын-түйіннен кейінгі қысқа бөлігі д.а.Пар-лық бөлімдегі сегізкөз бөлігінің түйінге дейінгі жүйке бөлігі(nuclei parasympathici sacralis)сегізкөз жүйкесінің (S2-S4)алдыңғы түбірінен шығып,мықын жүйкесін(ganglia pelvina)іп,ол құрсақасты жүйкесінің өрімін құрауға қатысады.Оның түйінінен кейінгі бөліктері кіші астаушалардағы бірыңғай салалы б/е-ді ,ішектердің төменгі бөлігін,оның бездерін ж/е жыныс мүшелерін жүйкелендіреді.