Кедендік құқық бұзушылыққа жауапкершілік

           Қазақ Қатынас Жолдар Университеті

 

 

 

    С.Ө.Ж

Тақырыбы: Кедендік құқық бұзушылыққа жауапкершілік.

 

 

 

 

 

 

 

                                                            Орындаған: Шимиров Б.

                                                            Қабылдаған: Бажанов А.

 

 

 

                                       2013ж

Жоспар:

1. Кеден ісі аясындағы құқық бұзушылық үшін жауапкершілік.
2. Кеден ісі аясындағы сыбайлас жемқорлық әрекеттері және оларға қарсы күрес.
3. Кедендік құқық бұзушылықтың себептері, мазмұны және түрлері.
4. Кеден ережесін бұзу туралы істерді қарастыру.
5. Кеден ережелерін бұзушылықпен күрестің және заңды жауапкершіліктің түсінігі

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Кеден ісі аясындағы құқық бұзушылық үшін жауапкершілік.

Кеден ісі аясындағы  құқық бұзушылық үшін жауапкершілік.

«Кеден ісі аясындағы заңдылықты бұзғаны үшін жауапкершілік» пәні бойынша  оқу-әдістемелік кешен оқу жоспары  және оқу нысанына сәйкес құрылған. Қазақстан құқықтық жүйесінің дербес кешенді саласы ретінде қарастыра  отырып, Кеден ісі аясындағы әкімшілік  құқық бұзушылық, қылмыс түсінігі және ол туралы істерді қарайтын органдар сондай-ақ сол туралы істерді қзғау  мен қарау, жауапкершілік пен  жаза қолдануына талдау жүргізілген.

– Биыл кеденшілер құқық қорғау бағытында 6 қылмыстық, 389 әкімшілік заң бұзушылық бойынша  іс қозғады. Қылмыстық істер бойынша 7 миллион 646 мың теңге көлемінде  қаржы қайтарылып отыр. Ал әкімшілік  құқық бұзушылықтарға жол берген тұлғаларға салынған  35 миллион 891 мың теңге көлеміндегі  айыппұл жергілікті бюджет есебіне өндірілді.

Экономикалық құқық  бұзушылықтардың негізін кеден  төлемдерінен жалтару және ірі көлемде  мемлекетке залал келтіру (біздің жағдайда шикі мұнайды шығарумен байланысты) құрайды. Ал әкімшілік құқық бұзушылықтың сипатына жасалған талдау оның басым  бөлігін тауарларды декларацияламау  және декларациялау барысындағы  мәліметтерді бұрмалаушылыққа жол  беру, кеден төлемдері мен салықтардан  жеңілдіктер берілген тауарды пайдалану  ережесін бұзу, кеден одағы аумағында  бұрын енгізілген тауардың белгіленген  мерзімде қайта шығарылмауы, сонымен  қатар кедендік тексерулер нәтижесімен  анықталған құқық бұзушылықтардың  уақытылы жойылмауы сияқты әрекеттер  құрайтынын көрсетіп отыр. Басқа құқық  қорғау органдарымен бірлескен рейдтік  шаралар кезінде есірткінің заңсыз айналымына қатысты 15 факт анықталған. Олар бойынша есірткіні сату, есірткі  егісімен айналысу және дайындау, сақтау, өңдеу  әрекеттері тіркелген.

– Қызылордалық кеденшілердің  «Атамекенбалықөнеркәсібі» ЖШС-нің  заңсыз әрекеттерімен күрескеніне 4 жылдан асты. Олар 2007 жылы аталған  серіктестікке Оңтүстік Кореядан әкелген  жабдықтарын кедендік декларациялаудан өткізбеген. Тиісінше, кеден қызметкерлері  тексеру жүргізіп, мемлекет бюджетіне  төленбеген 34 миллион 743 мың теңгенің кеден төлемдері мен салықтары  бар екенін анықтаған. Сонан соң, ҚР кеден заңдылықтары талабымен, бұл  төлемдерді мәжбүрлеп өндіру шаралары қарастырылған. Нәтижесінде, 2009 жылы серіктестіктің екінші деңгейлі банктердегі шоттарына  инкассалық ұйғарым қойылған. Алайда, «Атамекенбалықөнеркәсібі» ЖШС-і  одан кейін «Казкоммерцбанктен»  пластикалық кәртішкесін, «Қазпоштадан»  жинақтау шотын, «ҚазақстанХалықбанкінен» есеп айырысу шотын ашқан. Осы шоттар арқылы түрлі қажеттіліктері үшін аударым операцияларын жүргізіп отырған. Бірақ мемлекет бюджетіне қарыз сомасын қайтаруға еш әрекет жасамай отыр. Осы негізде жинақталған құжаттамалық дәлелдер бойынша Қызылорда облысы бойынша Кедендік бақылау департаменті «Атамекенбалықөнеркәсібі» ЖШС-нің лауазымды тұлғаларына қатысты қылмыстық іс қозғады. Қылмыстық кодексте аталған бап бойынша жауапкершілік белгілі бір экономикалық қызмет түріне және кеден ережелеріне қол сұғушылықпен байланысты  болып табылады.

Сондай-ақ, «Керуен  Модус трейд» ЖШС-нің директорына  қатысты ҚР ҚК-нің 213 бабымен қылмыстық  іс қозғалды. Қылмыстық кодекстің  бұл бабы өзге мемлекеттен шет  ел валютасымен қайтарылуы тиіс ірі  көлемді қаржының ҚР құзырлы банктеріне түспегені үшін ұйым немесе мекеме басшысының жауапкершілігін қарастырады. Яғни, аталған серіктестік «экспорт»  кеден амалымен ресімдеп, 300 тонна  «сұйық отын» тауарын  (мұнай) Ферғана мұнай өңдеу зауытына жөнелткен. Кеденшілердің сұранысы бойынша Өзбекстан Республикасы кеден органдарынан алынған құжаттарды салыстырып тексергенде мына жайттар анықталды. Тауарды сатып алушы өзбекстандық компания «Amer Al Falah CO Limited» ол үшін төлем жасамаған, ал жөнелтілген тауар партиясының кедендік құны 129 000 АҚШ долларына тең. Сатушы «Керуен Модус трейд» ЖШС-нің директоры бұл қаржыны қайтаруға еш әрекет жасамай отыр.

Кеден ісі аясындағы  сыбайлас жемқорлық әрекеттері және оларға қарсы күрес.

Сыбайлас жемқорлық дегеніміз  – заңда қарастырылмаған жеке немесе дәнекерлер арқылы мүліктік игілікке және мемлекеттік функцияларды атқаратын  басымды тұлғалардың және де соларға  теңестірілген тұлғалардың,  лауазымдық дәрежелерін қолдана отырып және де  лауазымының мүмкіндіктерін өз мүддесіне қолдана отырып мүліктік табыс алу үшін жасалынатын қадамдар 

Сыбайлас жемқорлық құқық  бұзушылыққа байланысты  (сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық), Қазақстан Республикасы 1998 жылғы 2 шілдесінің «Сыбайластық жемқорлыққа қарсы күрес туралы» Заңында ескерілген, сонымен қатар басқа да заңда бекітілген сыбайлас жемқорлық немесе сыбайлас жемқорлыққа жағдай жасайтын әкімшілік және қылмыстық жауапкершілік                                                           Жемқорлық қылмыстар мен әкімшілік құқық бұзушылық үшін қылмыстық жауапкершілік пен жазалау, әкімшілік жауапқа тарту және шара қолдану Уголовный Кодекс РК_каз және Қазақстан Республикасының «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Кодексіне сәйкес қарастырылады.

Сыбайлас жемқорлықпен күрес 

 

 

 

Мемлекетіміз кеңестен кейінгі  кеңістікте бірінші болып сыбайлас жемқорлыққа қарсы әрекеттерінің  негізгі қағидаттарын айқындаған, сыбайлас жемқорлықпен байланысты құқық бұзушылықтардың  түрлерін, сондай-ақ жауапкершілікті  белгілеген «Сыбайлас жемқорлыққа  қарсы күрес туралы» Заңды  қабылдады (1998).

Сыбайлас жемқорлыққа  қарсы тұрудың үш негізгі түрі бары баршамызға мәлім, олар - қылмыстық  қудалау, сыбайлас жемқорлыққа қарсы  насихат жұмыстарын ұйымдастыру  және тәртіптік алдын алу. Осыған байланысты Қостанай облысы бойынша  Кедендік бақылау департаменті Қазақстан  Республикасының сыбайлас жемқорлыққа  қарсы күрес заңнамасын жан-жақты  іске асыру бойынша пәрменді де жүйелі шаралар қолдануда.

2011 жылғы 06 қаңтарда Қазақстан  Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев  «Құқық қорғау қызметі туралы»  Қазақстан Республикасының Заңына  қол қойды. Аталған Заңның 3-бабына  сәйкес Қазақстан Республикасының  кеден органдары құқық қорғау  органдарына жатады.

Сонымен қатар, «Сыбайлас  жемқорлыққа қарсы күрес туралы»  Қазақстан Республикасының Заңына да мынадай өзгерістер енгізілді:

Егер бұрын аталған  Заңда сыбайлас жемқорлыққа жағдай туғызатын құқық бұзушылықтарды жасағаны үшiн лауазымды адамдарға  сөгіс, қатаң сөгіс, қызметіне толық  сәйкес еместігі туралы ескерту, қызметінен босату түріндегі тәртіптік жазалар  қолданылса, қазіргі кезде сыбайлас жемқорлыққа жағдай туғызатын құқық  бұзушылықтарды жасағаны үшiн лауазымды  адамдар мынадай жаза түрлеріне  тартылады: қызметiнен төмендету, ал төмен тұрған бос лауазым болмаған жағдайда – заңда белгiленген тәртiппен қызметіне толық сәйкес еместігі туралы ескерту түрiнде тәртiптiк жаза қолдану, қызметiнен босату немесе мемлекеттiк мiндеттердi атқарудан босату.

Мәселен, сыбайлас жемқорлыққа  қарсы күрес саласындағы мемлекеттік  саясатты іске асыру, экономикалық қауіпсіздікті  қамтамасыз ету мақсатында Қостанай облысы бойынша Кедендік бақылау  департаменті Сыбайлас жемқорлыққа  қарсы күрестің 2011 жылға арналған іс-шаралар жоспарын әзірлеп, бекітті.

Сыбайлас жемқорлық көріністерінің туындауы мүмкін деген кеден бекеттері  қызметінің негізгі сегменттерін бөлу бойынша жұмыс жүргізілді. Әрбір  сегментте сыбайлас жемқорлық көріністерінің түрлері, олардың туындау себептері, сондай-ақ ұсынылған шешу жолдары  айқындалды.

 

 

Кедендік құқық бұзушылықтың себептері, мазмұны және түрлері.

Құқық бұзушылық — заңды, оның қағидаларын құқықтық нормалар жүктеген міндеттерді бұзу, тыйым салынған әрекеттерді жасау. Ол адамдардың іс-әрекеті, қылығы, мінезі немесе әрекетсіздігімен сипатталады. Адам өзінің іс-әрекеті, қылығы арқылы басқа адамдармен, қоғаммен, мемлекетпен қарым-қатынасқа түседі. Заң бұзушылық адамның мінез-құлқы арқылы байқалады. Адамның ой-желісі заңмен реттелмейді. Бірақ қандай да болсын іс-әрекет, мінез-құлық, ойдың, сана-сезімнің қатынасуынсыз жасалмайды. Олар ойдың елегінен өтіп, бақылауында болады. Ақылы дұрыс адамның іс-әрекеті ерік пен ойдың арқасында жүзеге асырылады. Демек, заңды бұзушылық қоғам мен жеке тұлғаларға зиян келтіретін және құқықтық нормаларға қарсы әрекет немесе әрекетсіздік болып табылады. — Әрекет — бұл құқық нормаларының іс-қимыл жасай отырып жүзеге асуы, ал әрекетсіздік құқық нормаларының талаптарын ешқандай іс-қимыл орындалмаса да бұзу арқылы орын алады.                                                     Құқық бұзушылық — биологиялық, физиологиялық, технологиялық ерекшеліктерге сай, адамның іс-әрекетінің әлеуметтік көрінісі.

Құқық бұзушылық — құқыққа, оның талаптарына қарсы бағытталған мінез — құлық. Демек, құқықты бұзған ат-үсті қарап, талаптарынан айналып өту деген сөз. Әрбір құқық бұзушылық — нақтылы құбылыс. Оны нақты адам, белгілі бір жерде, мезгілде, жағдайда жасайды. Ол құқық нормаларының қағидасына қайшы келеді және өзіне тән оның белгілері болады. Сонымен бірге жекелеген құқық бұзушылыққа тән жалпы белгілері де кездеседі.

Құқық бұзушылықтың екі зияны бар:

1. Құқық бұзушылық — қоғамға зиянды әрекеттің объективтік нысандағы бейнесі, сыртқы көрінісі болып табылады. Бұл қоғамға зиянды, қауіпті әрекет, әрекетсіздік занда құқыққа қайшы сипатта ресми түрде бекітілуі керек деген мағынаны білдіреді.

2. Құқық бұзушылық — объективтік процесс болып табылады. Бұндағы объективті деп отырғанымыз, кез келген құқық бұзушылық құқықтың қорғайтын әлеуметтік игіліктері: жалпы мүдде, қоғамдықтәртіпке қауіп төндіреді. Дәл осы мағынада құқық бұзушылық қоғамға қауіптілік және зияндылық мәнге ие болады.                                                                                                  

Формальді — логикалық жағынан бұл былай бейнеленуі мүмкін: қоғамға зияндының бәрі де, құқыққа қайшы болып табылады. Тиісінше, құқыққа қайшы, қоғамға зиянды әрекет — әрекетсіздік деп саналады

 

 

Қоғамдық зиянды анықтаудың мынадай тәсілдері белгілі:

1.   Заңдылықты бұзудың объектісі адамдардың өміріне, денсаулығына, қоғамдағы негізгі қарым-қатынасқа зиян келтіруді анықтау.

2.  Зиянның түрін, мөлшерін анықтау.

3.  Қылмысты жасаған әдісін, уақытын, орнын анықтау.

4. Қылмысты жасаған адамның өзінен және осы іске тиісті материалды, фактілерді жинастыру, толық мінездеме беру.

5. Құқық бұзушылық әрқашан да құқық нормаларының талаптарына қайшы келеді. Сондықтан да оның құқық нормаларымен реттеліп және қорғалатын қоғамдық-қатынастарға қарсы бағытталғандықтан құқыққа қайшы әрекет деуге болады.

6. Құқық бұзушылық құқық субъектісінің кінәлі әрекеті арқьшы ғана жүзеге асады. Кінәлі деп танылу үшін занды бұзған адамның ақыл-есі дұрыс болу керек. Есі дұрыс емес немесе әрекет қабілеттілігі жоқ деп танылған адам (әрекет қабілеттілігінің жоқтығы соттың шешімімен анықталады) құқық нормаларының талаптарын қалай бұзса да жауапқа тартылмайды, себебі, ол өз әрекетінің мәнін түсінбейді, одан басқаға зиян келетінін болжай алмайды. Кінәлі болу үшін адамның есі дұрыс және әрекет қабілеттілігі шектелмеген болуы шартгы жағдай. Әрекет қабілеттілік деген адамның өз еркімен саналы тұрде іс-әрекет жасап, сол үшін жауап беру мүмкінділігінің болуы.(Юнг) — құқық бұзушының өзінің құқыққа қайшы әрекетіне қатысты психикалық қарым-қатынасы. Кінәнің екі түрі белгілі:

1. Тікелей немесе  жанама ниетпен жасалған қасақаналық. Егер адам өз іс-әрекетінің (әрекетсіздігінің) қоғамға қауіпті екенін үғынып, оның қоғамдық қауіпті зардаптары болуының мүмкін екенін немесе болмай қоймайтынын алдын ала білсе және осы зардаптардың болуын тілесе, әрекет тікелей ниетпен жасалған қасақаналық деп танылады.

Егер адам өз іс-әрекетінің (әрекетсіздігінің) қоғамға қауіпті екенін үғынып, оның қоғамдық қауіпті зардаптары болуының мүмкін екенін алдын ала білсе, осы зардаптардың болуының тілемесе де оған саналы түрде жол берсе не бүған немқұрайды қараса, әрекет жанама ниетпен жасалған деп танылады.

2. Абайсыздық. Ол менмендік және немқұрайдылықпен жасалады.

Егер адам өз іс-әрекетінің (әрекетсіздігінің) қоғамға қауіп туғызуы мүмкін екенін алдын-ала білсе, бірақ бұл зардаптарды жеткілікті негіздерсіз жеңілтектікпен болғызбау мүмкіндігіне сенсе, бұл менменшілдік деп танылады. Мәселен, жүргізуші көлігінің техникалық ақаулықтарын біле отырып жолға шығады, жеңілтектікпен жол апатын болдырмаймын деп ойлайды, ал нәтижесінде жол апатына кезігеді.

Кеден ережелерін бұзушылықпен күрестің және заңды жауапкершіліктің түсінігі

Занды жауапкершілік  — жеке адам, қоғам, мемлекеттің мүддесін қорғайтын бірден-бір жол болып табылады. Ол құқықтық нормалардың бұзылуы нәтижесінде пайда болып, құқық бұзуға мемлекеттік күштеу шарасын қолдану нысанымен сипатталады. Құқық бұзушыға жауапкершіліктің белгілі бір шарасы көзделген құқықтық норманың санкциясын қолданудан тұрады.

Заңды жауапкершіліктің заңды негізі — құқық бұзушылық болып табылады. Егерде субъектінің іс-әрекеті құқық бұзушылықтың белгілеріне сәйкес келмесе, онда ол заңды жауапкершілікке тартылмайды.

Занды жауапкершілік  күрделі әлеуметтік құбылыс. Мұнда кем дегенде екі жақ қатысады: мемлекет және құқық бұзушы. Олардың арасында құкық қорғаушы қатынас қалыптасады және екі жақта заң шеңберінде, қолданылып отырған жауапкершіліктің құқықтык, нормаларының нақты санкциясының негізінде жүзеге асады.

Шарттың міндетін бұзған азамат немесе көсіпорын өз еркімен заңда көрсетілген айыппұлды төлеп, шығынды қалпына келтіре алады. Ерікті орындау жүзеге асырылмаған кезде ғана жауапкершілік сот арқылы белгіленеді. Қылмыстық және әкімшілік құқықта мемлекеттік күштеу анағұрлым анық көрінеді және мемлекеттің арнайы органдарының әрекеттері арқылы жүзеге асырылады.

Занды жауапкершілік  — тек ғана құқықтық нормалар бұзылған кезде пайда болып қоймай, оларды қатаң сақтау арқылы да орындалады. Басқаша айтқанда құқық бұзушының заңды жауапкершілікті орындауы құқықтық нормалар бойынша бекітілген белгілі бір процедуралық — іс жүргізу тәртібін бұзған кезде ғана мүмкін болмақ. Сонымен, заңды жауапкершіліктің белгілері мыналар болып табылады.