Лабораторная работа по "Ветеринарии"

1-кесте

Топырақтың  ластану кезіндегі ауа құрамы

Топырақтың санитарлық бағасы	00 және сынап бағанасы 7600 мм болғандағы 1 м тереңдіктегі топырақтың арасындағы ауаның құрамы
	СО2,%	О2,%	СН4,%	Н2,%
Таза топырақ	0,38-0,8	19,75-20,3	-	-
Аздап ластанған	1,2-2,8	17,7-19,9	-	-
Ластанған	4,1-6,5	17,2-16,5	-	-
Өте ластанған	14,5-18	1,7-55	0,8-2,7	0,3-3,4

2-кесте

Топырақтағы аммиакты колориметрикалық тәсілмен анықтау

Жанына қарағанда судың боялуы	Жоғарыдан төмен қарағандағы судың  боялуы	Аммиактың мөлшері (мг/л)
жоқ	Жоқ	0,05
жоқ	Болар-болмас	0,10
Болар-болмас	Әлсіз сары	0,25
Өте әлсіз сары	Сарғылт	0,50
Әлсіз сары	Ашық сары	1,0
Ашық сары	Сары	2,5
сары	Қою-қоңыр сары	2,5
Бұлыңғыр сары	Қою-қоңыр, ерітіндісі бұлыңғыр	10,0
Қою қоңыр ерітіндісі бұлыңғыр	Қою қоңыр ерітіндісі бұлыңғыр	25,0

3-кесте

Топырақтағы нитритті коллориметрикалық тәсілмен анықтау

Жанынан қарағанда судың боялуы	Қараған кездегі бояудың түсі		Нитриттің мөлшері(мг/л)
	Жоғарыдан төмен	көлбеу
Жоқ	Жоқ	Жоқ	0,001
Жоқ	Жоқ	Болар-болмас қызғылт	0,001
Болар-болмас қызғылт	Болар-болмас қызғылт	Әлсіз қызғылт	0,002
Өте әлсіз қызғылт	Әлсіз қызғылт	-	0,005
Әлсіз қызғылт	Әлсіз қызғылт	-	0,01
Әлсіз қызғылт	Ашық қызғылт	-	0,05
Ашық қызғылт	Қызғылт	-	0,1
Қызғылт	Өте қызғылт	-	0,2
қызғылт	Ашық қызыл	-	0,5

 

4-кесте

Ауру  тудыратын микробтардың топырақта  сақталу мерзімі

(К.Пяткин  бойынша)

Бактеия түрі	Орташа мерзімі (апта)	Максимальды мерзімі(ай)
Сальмонеллалар	2-3	12
Холера вибрионы	1,5-5	9
Микробактериялар	13	7
Бруцеллалар	0,5-3	2
Пастереллалар	0,5	1
Туляремия қоздырғыштары	1,5	2,5

 

Бақылау сұрақтары:

1.Тоырақтың химиялыққұрамы және оның гигиеналық маңызы.

2.Топырақтың химиялық құрамын анықтау тәсілдері.

 

      

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

№6Зертханалық жұмыс Топырақты санитариялық микробиологиялық зерттеу

 

    Сабақтың мақсаты:Топырақты  микробиологиялық зерттеуді үйрену. Топырақтың санитариялық  жағдайы эпидемиологиялық, эпизоотологиялық  және гигиеналық  қатынастарының қауіпсіздігін  анықтап, физико-химиялық  және  биологиялық  қасиеттердің  жиынтығымен түсіндіру.

Сабақтың мазмұны

       Топырақтың санитариялық  жағдайы  эпидемиологиялық, эпизоотологиялық  және гигиеналық  қатынастарының  қауіпсіздігін  анықтайтын, физико-химиялық  және  биологиялық  қасиеттердің  жиынтығымен түсіндіріледі. Осы  мақсатпен химиялық,  бактериологиялық  және  гельминтологиялық зерттеулер  жүргізіледі.

     Топырақтың санитариялық жағдайының  көрсеткіші ретінде санитариялық сан қолдану ұсынылған.

Топырақтың  құрамында белоктық заттардың (топырақтық белоктық азот) құрамына кіретін белгілі  бір мөлшерде азот болады. Егер топырақ  ластанса, оның құрамындағы органикалық  азот көлемі ұлғаяды және органикалық  азот  пен топырақтағы белоктық азоттың қатынасы бұзылады. Егер топырақ  құрамындағы белоктық азот неғұрлым органикалық азоттан көп болса, топырақ соғұрлым ұзақ болады.

    Санитариялық сан (баға) дегеніміз  – органикалық азотқа (100 г топыраққа  мг есебінде) белоктық (гумустық) азоттың  (сол бірліктегі) көлемін бөлгендегі  бөлік.

Топырақтың  бактериологиялық ластануының көрсеткіші ретінде ішек таяқшасы (E. Coli) немесе анэростық бактерияларының біреуінің  титрін аламыз (B. Perfgingens). Бұл бактериялар  топыраққа қимен бірге түседі. Анэробтық бактерия спора түзуші қасиеті болғандықтан ол ішек таяқшасына қарағанда ұзақ сақталады. Осы топырақта  ішек таяқшасы болмай тек анэробтың  болуы оның ескі қимен бұрыннан ластанғанын  білдіреді.

    Топырақтаң санитариялық – гельминтологиялық  жағдайының көрсеткіші ретінде  1 кг топырақтағы гельминт жұмыртқасының  санын алса, санитариялық-энтомологиялық  жағдайының көрсеткіші ретінде  – топырақтың 0,25 м² бетіндегі шыбынның қуыршағы мен балаң құрттардың болуымен анықтайды.

    Топырақтың санитариялық жағдайына  баға бергенде оған қосымша  бактериологиялық зерттеулер жүргізеді,  онда патогенді микробтар (топалаңның, эмкар, листериоз және т.б аурулардың  қоздырушылары) болуы мүмкін, ал  олардың болуы кейде тек қимен  ластанумен шектеліпқоймайды, себебі  топырақта аталған ауру қоздырушыларының  қасиеті ұзақ уақыт бойы сақталадаы  да әрі көбейе де алады.

    Топыраққа санитариялық тұрғыдан  баға бергенде оның химиялық  және радиоактивті заттармен  (пестицид, уыр металл тұздары  және т.б) ластану көрсеткішінің  маңызы зор.

 

   Бақылау сұрақтары:

1. Санитариялық сан дегеніміз не?
2. Топырақтың бактериологиялық ластануының көрсеткіші ретінде қандай таяқшалар алынады?
3. Егер топырақ ластанса қандай өзгеріс пайда болады?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

\

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Зертханалық жұмыс №7. Судың химиялық құрамын анықтау.Суда еритін оттегінің биохимиялық сіңіру жолын анықтау.

 Сабақтың мақсаты:

1.Судың химиялық құрамын анықтау әдістерін игеру

2. Суда еритін оттегінің биохимиялық сіңіру жолдары.

Сабақтың мазмұны:Судың химиялық құрамын гигиеналық тұрғыдан тексеру үшін, мына көрсеткіштері анықталуға тиісті: реакция /рН/, құрғақ қалдық, азотты қоспалар, оттегі /О/ судағы биохимиялық реакцияларға қажетті оттегі /БРҚО/, хлоридтер, сульфаттар күкіртті сутегі және тағы басқалар.

Судың реакциясын анықтау ( рН )

Анықтау жолы: екі пробиркаға тілінген қызыл және көк лакмус қағаздарын салады. 5 минут өткен соң оларды осындай қағаздармен тазаланған суға салып салыстырады Қызыл қағаздық көгеруі сілтілік реакциясын, ал көктің қызыл түске боялуы қышқылдық екенін көрсетеді, қағаздың бояуының өзгермеуі бейтарап екендігін байқатады.

2. Судағы  рН-тың мөлшерін Михаэльс компараторы  көмегімен де анықтауға болады. Ол үшін пробиркаға б мл  зерттелетін су құяды да оған 1 мл универсалды индикаторды  қосады. Сынаманы мұқият салыстырады  да рН белгілейді. Жақсы су  бейтарап немесе әлсіз сілтілі  реакциялы болуы керек (рН - 6,0-9,0).

Керекті құралдар мен жабдықтар: пробиркалар, лакмус қағазы, Михаэльс компараторы, тексеруге арналған су.

Ішуге жарамды  судың химиялық құрамына қарай 2874-82 мемлекеттік өлшем үлгісі бойынша  шектеу мөлшері (МӨУ)

Химиялық құрамы	Көрсеткіштердің мөлшері
1. Реакциясы	6,0-9,0
2. Құрғақ қалдық мг/л	1000,0
3. Судың оттегімен тотығуы мг  о/л	2
4. Аммиак мг/л	0,005-0,2
5. Нитриттер мг/л	0,004-0,002
6. Нитраттар мг/л	45,0
7. Хлоридтер мг/л	350,0
8. Сульфаттар мг/л	500,0
9. Темір мг/л	0,3
10. Кермектік мг/экв/л	7,0

 

Судағы аммиакты анықтау

Суда  альбумоидты (белокты) аммиак және тегі минералды аммиак кездеседі. Малды  уландыратыны тегі органикалық аммиак. Сапалы суда аммонийлы іздері ғана болуы тиіс. Судағы аммиакты далалық  жағдайда да анықтай береді.

Анықтау жолы: (NH₃ бар-жоғын анықтау) Пробиркаға 10 мл зерттелетін-суды құйып, 6 тамшы /0,3 мл/ сегнетті тұздын 50 процентті ерітіндісін 6 тамшы /0,3 мл/ Неселер реактивін қосып, сынаманы мұқият араластырады. Ертіндінің сарғыш түрге боялуы аммиактың барып көрсетеді.

Анықтау жолы: ( NH₃ мөлшерін анықтау)    Жоғарыдағы аммиактың бар-жоғын анықтаған сынамаға   10 минут өткен соң, колометриялық кестені    пайдалана отырып сынаманың түсінің өзгеруіне қарай 1 л судағы аммиактың /мг/л/ мөлшерін анықтайды Керекті құралдар мен жабдықтар: пробиркалар, сегнет тұзының 50% ертіндісі, Неселер реактиві, колометриялық кесте.

Нитриттерді анықтау

Азотты  қьшқылдың тұздары нитриттер  топырақта, мал азығында, суда кездеседі  және улы зат болып саналады. Сол  себептен де сапалы суда мемелекеттік стандарт бойынша нитритті азоттың  өте аз мөлшері болған жөн немссе болмауы тиіс. Анықтау жолы: (Нитриттердің бар-жоғын анықтау). Ол үшін нитриттермен бірге азобояу құрайтын Грисс реактивін қолдана отырып, бағалаудың жуықтау тәсілін пайдаланып нитриттердің бар жоғын аймқтайммз. Пробиркаға 10 мл зерттелетін суды және 10 тамшы (0,5 мл ) Грисс ерітіндісін құяды, бұдан кейін қоспаны қыздыратын құралға 5 минут бойына 70-30°С дейін үзіліссіз ұстайды. Қызғылт түстің пайда болуы нитриттің барын білдіреді.

Анықтау жолы: (Судағы нитриттің мөлшерін анықтау). Жоғарыдағы зерттеу бойынша 20 минуттан соң колометриялық кестені қолдана отырып 1 л судағы (мг/л) ертіндіге қызғылт бояудың қоюлығына қарай нитриттің мөлшерін анықтайды.

Керекті құралдар мен жабдықтар: суды қыздыратын құрал, пробиркалар, Грисс реактиві колометриялық таблица.

Нитратты анықтау

Нитраттың азот қышқылды тұзының мемлекеттік өлшемі бойынша 45 мг/л дейін 1 л суда болуына мүмкіндік берілген.

Анықтау жолы: (Суда нитраттың бар-жоғын анықтау). 1 мл зерттелетін суды таза пробиркаға құяды 2 мл күкіртті қышқылдың дифениламинмен қоспасын қосады. Егер нитрат болса ерітінді қара-көк түске боялады /дифенинитризоаминнің құралуы есебінен/.

Анықтау жолы: (Судағы нитраттың мөлшерін анықтау). Далалық жағдайда I мл зерттелетін суды алып, I мл сульфат қышқылын қосады. Қоспаны шайқап-шайқап 20 минутқа қалдырады, содан кейін колометриялық кестені қолдана отырып, I л судағы /мг/л/ ертіндідегі бояудың қоюлығына қарай нитраттың мөлшерін анықтайды.

Бояудың өзгеруін бақылау үшін осындай пробиркаға дистилді 1 мл суды құйып, оған да сульфофеннальды қышқылын қосады. Сөйтіп салыстыру арқылы судағы нитраттың мөлшерін кесте арқылы анықтайды

Аммиак, амоний тұзы, азотты қышқылы өсімдік пен малдың органикалық қалдықтарының ыдырауы арқылы суға түскен жағдай да судың былғаныштық дәрежесін көрсетеді. Сондықтан алынған-зерттеудің негізінде тиісті қорытынды шығарып, оны мемлекеттік өлшем нормасымен салыстырады.

Керекті   құралдар мен жабдықтар:   2   мл   арналған   жартылай   автоматты   пипетка, пробиркалар күкірт қышқылының дифениланинмен қоспасы, сульфофсмолды қышқыл, дистилді су, колометриялық кесте.

Судағы  нитраттың мөлшерін анықтау

Жанынан қарағандағы су түсуінің өзгеруі	Азотты нитраттың мөлшері. мг/л
Тек пробиркадағы бақылау сумен салыстырғанда  көрінеді	0,5
Көрінен-көрінбес сарғылт	1
Өте нашар сарғылт	2
Өте сарғылт	3
Сәл сарғылттау	5
Сәл сарғылт	10
Ақшыл сарғылт	25
Сары	50
Өте сары	100