Ботулизмнің алдын алу

Ботулизмнің алдын алу

Толығырақ

 

 

Қаралды: 110

 

           Ботулизм - көбінде өлімге әкеліп, соғатын тағамнан улану. Бұл ауру  тағам құрамында асқазан сөліне төзімді улы токсиннің болуымен маңызды. Ботулизм термині өзінің  атын латын сөзі  «botulus» - тан бастау алады, себебі бұрынғы кезде осы тағамнан улану көбінде шұжықпен байланысты болған. Қоздырғыш анаэробты жағдайда тіршілік етеді, яғни өмір сүру ортасында оттегі болмауы керек. Микроорганизм бөліп шығаратын токсин эпидемиологиялық маңызды болып табылады, айта кету керек, бірақ, тағамның дәмі, сыртқы түрі ешбір өзгеріске ұшырамайды, тек өте сирек кездестін белгі - газ бөлінуіне байланысты қақпақтың көтерілуі («бомбаж»).   Ағзаға түскен токсиндер жүйке жасушаларына барып тұрып қалғаннан соң, ағзадан бөлініп шықпайды, бұл тыныс алу және жүректің жұмысының жеткіліксіздігінен өлімге әкеліп соғады.   Аурудың ерте белгілеріне аз уақыт ішінде байқалатын гастроэнтерит симптомдары жатады (жүректің айнуы, құсу, бас ауру), бара – бара бұл ботулизм ауруына тән жүйке жүйесінің жұмысының бұзылу белгілеріне ауысады (көз еттерінің жансыздануы, қарашығының үлкейуі, заттарды екеуден көру - диплопия, жарыққа реакцияның болмауы, таңдай еттерінің, тамақтың, кеңірдектің жансыздануы, сөйлеудің  афонияға дейін бұзылуы, жұту және шайнау актілерінің бұзылуы  және т.б.).

 

            Ботулизмнің алдын  алу мақсатында облыс халқының назарын келесі мәселелерге аударғымыз келеді:

-  көшеден үй жағдайында дайындалған консервіленген, қақталған тағамдарды сатып алмаңыздар;

- консервіленген тағамдарды жеудің алдында оның сақталу мерзімінің ұзақтылығына, сатылу мерзіміне және қақпақтың көтерілуінің «бомбаждың»  бар немесе жоқтығына  назар аударыңыздар;

- көкөністерді, жемістерді және саңырауқұлақтарды консервілеу кезінде оларды  мұқият термикалық өңдеуден өткізіп, зарарсыздандыру тәртібін және жағдайын міндетті түрде сақтау қажет;

- тағамнан улануға күдіктенген  кезде міндетті түрде тез арада спецификалық  ем алу үшін дәрігерге қаралу керек, өз-өзіңізді емдеумен айланысуға болмайды.

 

 

 

 

  Ботулизм ауруы ботулизм таяқшаларымен зақымдалған тағамдардың әсерінен туындайды. Ботулотоксиннің ауру қоздырғышы топырақта ұзақ сақталады,  жазғы маусымда көбейіп, өсіп суыққа оңайлықпен өлмейді, топырақта қоздырғыш 10 жылдай сақталады. Ботулизм жер шарының кез-келген аймағында  кездеседі, алайда көбіне консервіленген өнімдерді көп қолданатын халықтар арасында көптеп кездеседі.

 

        Ботулотоксиннің ауру қоздырғышы топырақта ұзақ сақталады, жазғы маусымда көбейіп, өсіп суыққа  оңайлықпен өлмейді, топырақта қоздырғыш 10 жылдай сақталады. Ботулизм жер шарының кез-келген аймағында  кездеседі, алайда көбіне консервіленген өнімдерді көп қолданатын халықтар арасында көптеп кездеседі. 

 

 Барлық ауылшаруашылық өнімдері топырақпен, мал қиларымен ластанып, ботулизм қоздырғышымен  зақымданып, сол арқылы адамның тамақтан улануы мүмкін. Адам ботулизм қоздырғышымен токсинмен уланған  тағам түрін пайдаланғанда ғана ауырады. Ботулизм қоздырғышы консервіленген өнімдерде, әсіресе үй  жағдайында қолдан жапқан банкілер термиялық өңдеуден толық өтпеген жағдайда тез көбейеді. Ботулизм адамнан  адамға жұқпайды. Ботулизм қозырғышы өте улы, егер адам ботулизм уымен зақымданған тамақты жұтпай, тек  аузына алса да улануы мүмкін. У тез адамның асқазаны мен ішегі арқылы қанға түсіп, сосын миды улайды.  Аурудың жасырын кезеңі 2-3 сағаттан 1-2 күнге дейін созылады.

 

         Ботулотоксинмен уланғанда адамның көзі қитарланып, бұлдырайды, қабағы түсіп, көзі көрмей қалуы  мүмкін, бұл көз нервісі жүйесінің зақымдануына байланысты болады. Онан соң жұтыну қиындап, мойны, дене  бұлшық еттері әлсіреп, іш қатады, ауыр демалады, мұның соңы өлімге әкеліп соғуы мүмкін. 

 

        Сондықтанда тамақтан уланудың «ботулизмнің» алдын-алу үшін базарлардан, сауда дүкендерінен сапасы белгісіз, сапасын куәландыратын құжатсыз  сатылып жатқан үй жағдайында консервіленген тамақ өнімдерін сатып аларда үлкен көңіл бөлінуі керек. Үйде қолдан консервілеу, қақтау, сүрлеу жұмыстарын  жүргізу кезінде, шикі заттың тасымалдануы, сақталынуы, санитарлық-гигиеналық, термиялық өңдеу ережесінің сақталуы, қатаң қадағалануы тиіс. 

 

        Құрметті тұрғындар, үй жағдайында консервіленіп дайындалған тағамдар Сіздің денсаулығыңызға зиян келтіретіні туралы естен шығармағаныңыз жөн.

 

Ботулизмнің алдын алу шаралары туралы

Сіз маринадталған саңырауқұлақты жақсы көресіз бе және әр жыл сайын оны консервілейсіз бе? Сіз үй жағдайында жасалған және қақталған саңырауқұлақсыз өмір сүре алмайсыз ба? Сіз балық аулауды ұнатасыз ба және сізбен ауланған балықты банкіге жабасыз ба?

Шынында да осы әуесқойлық көп адамға тән. Бірақ, адамдар көп жағдайда үй жағдайында дайындалған көкөніс, балық, ет, сондай-ақ басқа да түрлі консервілер біздің денсаулығымыз үшін өте қауіпті болып келетінін ұмытады. Бұл өнімдерде ботулизмнің дамуына мүмкіндік беретін уыттар көп болуымен түсіндіріледі. 
Ботулизм дегеніміз не? Осы аурудың алдын алу шаралары қандай?

Ботулизм бактериясының токсиндері адам ағзасына әсер ету нәтижесінде пайда болатын аурудың түрі ботулизм деп аталады. Сіздерге түсінікті болу үшін атап өтейік, осы бактериялар оттегі жоқ жерлерде ғана өмір сүре алады. Сондықтан олар топырақта орналасады. Осы уыттар топырақ арқылы жеміс-жидектер мен көкөністерге және басқа тамақ өнімдеріне, одан біздің ағзамызға оңай кіретіндігін түсіндірудің қажеттілігі жоқ шығар. Осылайша ботулизм дамиды. Шын мәнінде барлығы оңай және жеңіл. 
Бүгінгі күні ботулизм бактериясының екі түрі ажыратылады. Олар - негативті және споралы бактериялар. Бірден споралы бактерияның аса қауіпті екенін назарларыңызға жеткіземіз, олар жылдар бойы консервіленген өнімдерде өмір сүреді және сақталады. Ботулизм –ол жеткілікті маңызды симптомдары бар қауіпті ауру. 
Осы сырқаттың симптомдары қандай? Ботулизм жұқтырғаннан кейін жүз жиырма минуттан соң сыр бере бастайды. Инкубациялық кезең кей жағдайда он тәуліктен кейін болады. Ботулизмнің алғашқы белгілеріне мыналар жатады: бас ауыру, бас айналу, жалпы әлсіздік, жүрек айну, құсу, дене температурасының көтерілуі. Бірнеше сағаттардан кейін сырқаттанған адамның іші ауырып, өтеді. Шамамен бір тәуліктен кейін іш өту іш қатумен алмасады. Сондай-ақ, бір тәуліктен кейін іш кебеді және ауыз қуысы құрғайды. Тағы бір тәуліктен кейін көздің көруі нашарлайды, көздің нашарлауы соншалық, адам оқи алмай қалады. Бет бұлшықетінің сал болып қалуы әбден мүмкін. Науқас жұтына алмай, дауысы жоғалады. Ұзақ уақыт терапияның жоқтығы өлімге алып келуі мүмкін.

Енді ботулизмнің алдын алуға тікелей қатыстыларға тоқталайық. Осы аурудың барлық алдын алу шараларын дұрыстап оқыңыз. Оларды сақтай отырып, Сіз осылай өзіңізді қауіпті аурудан сақтай аласыз. Ең алдымен есте сақтайтын жәйт, Сіз бақшадан жинаған жемістер немесе көкөністерді дұрыстап жууыңыз қажет. Ыстық суға малып алсаңыз өте жақсы болады. Сондай-ақ, бұзылған жемістер мен көкөністерді банкіге жабуға болмайтындығын ұмытпаған жөн. Бірнеше күн бұрын жинап алынған жидекті немесе жемісті консервілеуге болмайды.

Егер сіз ботулизмнің «шырмауына іліккендердің» бірі болғыңыз келмесе, онда герметикалық жабық банкіге саңырауқұлақты тұздамау керектігін есте сақтаңыз. Тек іші тазаланған балықты ғана сақтауға болады. Консервіленген банкінің қақпағы томпайып кеткен жағдайда, оның ішіндегісін жемеңіз. Ботулизмнің дамуын тоқтату үшін кез келген консервілеген өнімдерді пайдаланар алдында жиырма-отыз минут қайнатқан жөн. Қаңылтыр банкідегі консервілермен, сондай-ақ шыны банкілердің қақпақтарының томпайып кетпеуін қарау қажет және сәл күдік болған жағдайда пайдаланбағаныңыз жөн.