Катализдің промоторлануы мен улануы

 

               (1 – ХСН4, 2 - SH2, 3 - SCO, Т = 1173 К, τ = 0,36 с, V =1∙104 сағ-1

Метанның синтез-газға дейін талғамды каталитикалық тотығу процесінде катализатордың белсенділігіне көлемдік жылдамдықтың әсері

 

                (1 ХСН4, 2 - SH2, 3 – SCO, Т = 1173 К, V = 1 - 4∙104 сағ-1)

Талғамды каталитикалық тотығу және буоттекті конверсия процестерінде метанның конверсиясы мен Н2 мен СО талғамдығына көлемдік жылдамдықтың әсерін анықтау үшін 0,2% Pt-Ru катализаторын ұялы құрылымды керамикалық блокты тасымалдағышқа қондыру арқылы Т = 1173 К және көлемдік жылдамдықты 10000-нан 40000 сағ-1 дейін аралықта өзгерту арқылы зерттелді.

Метанның синтез-газға дейін буоттекті конверсия процесінде катализатордың белсенділігіне көлемдік жылдамдықтың әсері

 

               (1 – ХСН4, 2 - SH2, 3 – SCO, Т = 1173 К, V = 1 - 4∙104 ч-1)

 

           Көлемдік жылдамдықты жоғарлатқан кезде метанның конверсиясы 77,0% дан 54,0%-ға дейін төмендеп, ал буоттекті конверсия процесінде (сур. 3) бұл көрсеткіш 90,1 ден 84,1% дейін шамалы ғана өзгереді. Бұл процестер Н2 мен СО талғамдылығы 100% және СО2 түзілуінсіз жүреді.

          Метанның бастапқы концентрациясы жоғарлаған кезде керамикалық блокты ұялы құрылымды тасымалдағыштарға отырғызылған 0,2% Pt-Ru катализаторын және байланыстырғыш ретінде алюминий оксинитратының орнына алюминий гидрооксидін қолдану, Т=1173К және көлемдік жылдамдық 1 - 4∙104 сағ-1 аралығында метанның талғамды каталитикалық және булыоттекті каталитикалық тотығу процестерінің конверсия және талғампаздық

Метанның синтез газға дейін каталитикалық тотығу зерттеулерінен төмен пайызды асыл металдар негізіндегі катализаторларды ұялы құрылымды керамикалық блокты тасымалдағыштарға отырғызған кезде метанның талғамдылығы Н2 және СО бойынша 100% болатыны табылды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                               Қорытынды

 

Химия тіршілік көзі. Химиясыз біздің өміріміздің мәні жоқ. Ол біздің тұрмысымызда және өміріміздің барлық салаларына сіңіп кеткен. Күнделікті өмірде ішіп жүрген асымыз, киіп жүрген киіміміз, мініп жүрген көліктер және  олардың құрылысы химиямен тығыз байланысты. Ешбір зат ешқашанда химиясыз болуы мүмкін емес. Химия саласындағы қарастырылатын өкілдердің бірі – катализ.

 Катализ химияда нағыз кереметтерді жасайды. Мысалы, аммиак синтезін алайық. 1913 жылға дейін оны жүргізу мүлдем мүмкін емес болды. Бұл реакцияны катализатор табылғаннан кейін жоғары температура мен қысым жағдайында жүргізудің мумкіндігі туды. Бірақ технологиялық тұрғыдан бұл реакция өте қиын да қауіпті болды. Ал, қазіргі уақытта оны қалыпты қысым мен бөлме температурасы жағдайында жүргізуге болатын мүмкіндік ашылды. Бұған металды органикалық катализаторлар пайдалану арқылы қол жетті.

Катализаторларды қолдану химия өнеркәсібінде түбегейлі өзгеріс жасады. Органикалық синтез үшін шикізат ретінде бұрын «өлі зат» ретінде есептеліп келген парафиндер мен циклопарафиндерді пайдалану мүмкіндігі туды. Катализ маргарин тағы басқа тамақ өнімдері мен өсімдіктерді қорғауға арналған заттарды алуда негіз болып саналады.

Катализатордың активтендіру әсерінің механизм мәселелерін шешу жолындағы катализдің қазіргі теориясының негізгі жетістіктерінің бірі – каталитикалық реакцияның реакцияға түсетін атомдардың катализатор активтік орталықтарымен байланысу энергиясының белгілі бір нақтылы оптимальдік шамасында жүретіндігі А.А Баладиннің мультиплеттік теориясында энергетикалық сәйкестілік ретінде тұжырымдалған бұл жағдай қазіргі кезде теория және тәжірбие жүзінде де расталып отыр. Қазіргі кезде активтік бетке орташа есеппен алынған оптимальдық байланыстар энергиялары есептеулерге жеткіліксіз, оларды реакцияға түсетін заттардың реакцияға қабілеттілігіне сәйкестендіріп алу керек.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер тізімі

 

1.  Ахметов. “Жалпы химия”

2. Хомченко “Общая химия”

3. Князев “Неорганическая химия”

4. Н.Л.Глинка “Общая химия”, 1980 жыл

5. Т.Т. Омаров, М.Р. Танашева, “Бейорганикалық химия”,2008 жыл

6. Б. Бірімжанов, Н. Нұрахметов, “Жалпы химия”, Алматы 1992 жыл

7. Аханбаев К. Химия негіздері Алматы “Мектеп” 1978 жыл.

8. Аханбаев К. Химия негіздері Алматы “Мектеп” 1987 жыл.