Автоматтандыру туралы жалпы мағлұмат

      Мазмұны

 

1. Кіріспе 3-4

        Автоматтандыру туралы жалпы  мағлұмат

2. Негізгі бөлім 5-26

1. Есептің қойылымы

                Программаға арналған негізгі шарттар мен оны орындау жолдары

2. Кіру құжаттары

                Программаны орындау барысы

3. Шығу құжаттары

                Мәліметтер қорымен жұмыс жасайтын  жобалар

4. Программалық жабдықталуы

3. Қорытынды 27
4. Программа листингісі 28-30
5. Пайдаланған әдебиеттер тізімі 31

       

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КІРІСПЕ

      Автоматтандыру дегеніміз не - автоматтандыру ,  технологиялық  қолдану  әдісі ,  экономика  –  математикалық  метод  және  басқару  системасы. Беру  және  қолдану  энергиясын , материалдар  немесе  көп көлемдегі өңделген ақпараттар.

Автоматтандырылады :

      1)  технологиялық , энергетикалық , транспорттық және тағы басқа өндірістік процестер ;

       2)  өнеркәсіп , жоспарлау және басқару цехы , кәсіпорын , құрылыс , әскери обьекті , қосу және т.б. ;

      3)  ғылыми іздеулер , медициналық және техникалық диагностика , програмирование , инженерлік есептеулер , және т.б.

Автоматтандырудың мақсаты – жұмыс уақытын үнемдеу , оптимизациялық басқару , адамның денсаулығына зиянды жұмыс уақытынан босату. Автоматтандыру – ғылыми техникалық процестің бірі ;

       Автоматтандыру – ғылыми  функциялық  басқару  элементінің кең тарал-ған түрі. Автоматтандыру  өз  кезегінде техникалық кибернетиканың бір түрі. Техникалық  кибернетика  өте  қиын  автоматтандыруды  басқару системасын компьютерлік әдіспен оқытады.Автоматикалық  басқару  ХIХ  ғасырдың  соңында  кең  қолданыла бастады. Негізгі  қолдану әдісі есептеу техникасы және ақпараттық жүйе барысында жүзеге асады. Автоматтандырудың  өзі  екі  бөлімнен  тұрады : ақпараттық және есептеу.

      Подсистема техникалық есептеуі  комплекстік  компьютерлік  әдісін ұсы-нады. Оған бағдарламалық  есептеу  және  локальдық желіге арналған арнайы техника , дүние жүзілік желілерге  қосылу , регистрация бөлімі , жиналу және көрсету ақпараттары.

     Подсистема ақпараттық жүйесіне сырттай ақпараттармен қамтамасыз ету кіреді. Оринтирование на организации базы данных. Базалық система әдетте белгілі бір класқа  ғана берілген. Автоматтандырумен қамтамасыздандырыл-ған көптеген әдіспен , яғни есептеу техникасымен , сол белгілі  бір ақпаратты шығарып , өңдеу  және  сонымен  қоса экранға шығару. Мұның  жұмыс  істеу қабілеті жоғары сапалы  системамен жұмыс істейді. Жалпы , автоматтандыру қазіргі  кезде дамып  келе  жатқан жоғарғы  техника. Бүгінгі кезде бүкіл өнер-кәсіп  орындарында қойылып жатыр. Өйткені шығаратын өндіріс затын сапа-ға сәйкес шығару керек. Ол бір ғана компьютермен бақыланады. Және де бұл өте қолайлы да , әрі тиімді. Демек , ол бүгінгі заманның талабы.

 

 

 

 

 

 

Есептің қойылымы

      Программаға арналған негізгі шарттар және орындау жолдар

Бұл курстық жұмыстың мақсаты- деректер базасын құру және онымен

жұмыс істеу.Олардың қарым-қатынасын құрып,оларға қойылған талаптарды жүзеге асыру. Қатынастар құру барысында “Реляциялық алгебра”- операциясын қолдандық. Қатынастарда келесі шарттар орындалуы тиіс:

1. Атрибуттарға есім берілуі керек және олардың құрылымы біртекті болуы тиіс.
2. Жолдың реттілігі маңызды емес.
3. Атрибуттардың  реттілігі маңызды емес.
4. Қайталанатын жолдары болмауы тиіс.

    Сонымен қатар біз SQL-тілін  қолдануымыз керек. Бір маңызды  қасиет SQL-тілі тек “Реляциялық  алгебра” оперциясында ғана істейді. Осы жұмысты іске асыру алдында, қатынас құру схемасын сызып  ақиқатқа жақын жолын таңдадық. Оның ең тиімді жолы екі  кестені қолдану болып табылады.

Деканаттың жұмысы студенттер туралы автоматтандырылған анықтаманы жасау – еліміздегі жоғарғы оқу орындарының мыңдаған студенттер базасын кішкентай ғана компьютерлік бағдарламаға сыйғызу десе де болады. Университеттің әкімшілігі осыншама күрделі ақпарттарды осындай автоматтандырылған программалық қамтама арқылы реттеп отыр.Жасалынған жоба студенттердің қандай да бір ретпен берілген тізімінен тұрады. Жобадағы берілген деректерді пайдаланып студент жөнінде  толық мағлұматтарды алуға болады.

Деканат жұмысын автоматтандырудағы біздің мақсатымыз -  өте аз уақыт ішінде студенттер жайлы толық, нақты мәліметтерді алу.Сонымен қатар мәліметтер қорын пайдаланып, Delphi ортасында жұмыс жасай білу керек.

 

 

 

Кіру құжаттары

Программаны орындау барысы

  Осы курстық жұмыста мен әрбір топтың студенттері жөнінде мәліметтер қорын жасадым.

  1.Database Desktop – ты ашып, File – New командасын  таңдаған кезде мынадай менюді  көреміз:

QBE Query	Визуалды сұраныстарды құру және оларды файлға жазу.
SQL File	SQL-де сұраныстар жасау және оларды файлға жазу.
Table	Жаңа кесте құру.

     

           Table  алғаннан кейін бізге мынадай  сұхбат терезесі ашылады. Сырғымалы  тізімнен  МҚБЖ таңдап алуға  болады, содан кейін Paradox7-ні таңдап  алдым.

 

          Жоғарыдағы  кестеде программаны іске қосудың  жалпы кестесі көрсетілген. Яғни  ең алдымен Delfi-6 Borland – Tools – Database Desktop- File – New – Table арқылы жаңа кесте  құрамыз. Содан кейін келесі кестені  толтырамыз. Ол үшін берілген  есептің шарты бойынша керекті  мәліметтерді жинаймыз.

 

 

          Құрылып жатқан кестенің әрбір  өрісіне бір жазба сәйкес келеді. Field Name бағанына өріс атын, Type –  символ, өрісте сақталынатын мәліметтердің  типін анықтайды. Size бағанына –  сан қойылады, өрістің ұзындығын  анықтайды, Key – “*”символы, егер бұл өріс бойынша біріншілікті кілт қою керек болса.

        Әр өріске ең алдымен ат (Field Name) беріледі. Өріс идентификаторы. Ол 255 символдан тұрады. Осыдан кейін біз типін анықтаймыз.

Validity Checks -   бұл қасиет кестенің мәндерінің дұрыстығын тексереді. Бұл бөлімнің оң жақ терезесі 1.2 – кестеде көрсетілген және өрістік типіне қарай өзгеріп отыруы мүмкін:  

                                                                                         1.2-кесте

Required Field	Бұл идентикаторда әрбір жазбада керекті жолдар белгілену керек.
Minimum	мәннің минимумы. Бұл қасиетті сандық өріске берген тиімді.
Maximum	Мәннің максимумы. Бұл қасиетті сандық өріске берген тиімді.
Default	Бұл қасиетті сандық және логикалық өрістерге, ал кейбір жағдайда символдыққа қолдану тиімді.
Picture	Енгізілетін мәннің түрін көрсетуге болады. Мысалы, телефон номерінің шаблоны ( ##-##-## ).
Assist	Бұл батырма Picture түрін құруға көмектесетін диалогтық терезені шақырады.

 

Кесте қасиетін беру

“+”-Autoincerement, 1 мөлшерге өсіп отыратын ұзын бүтін сан. Тек оқуға арналған. Өшірілген кезде қалған өрістердің мәні өзгермейді.

“A”-Alpa, жолдық өріс.

“S”-Short, қысқа сандар тізбегі.

“D”-Date, Мезгілді көрсетеді.

“L”-Logical, логикалық өріс.

“I”-Long integer, ұзын сандар тізбегі.

Енді төмендегі терезеге назар аударсақ, одан біз кестедегі өріске берілген қасиеттерді көре аламыз:

 

 

 

Table Lookup- көру терезесі

          Table Lookup – бұл бөлім берілген  кестенің өрісін басқа көрсетіліп  отырған кестенің өрісімен байланысын  көрсетеді. Бұл терезеде драйверлер  мен пвседонимдерді қолдана аламыз.   Table Lookup таңдап алғанда терезеде Define-анықтау кнопкасы ғана көрініп  тұрады. Осы кнопканы басып келесі  терезені ашамыз:

 

      

              Drive (or Alias) сырғымалы тізіміне Browse…  кнопкасын басу арқылы қосымша  кесте орналасқан папканы іздеп  табамыз.Менің жұмысымда екі кестедегі  топтарды байланыстырамыз. Ол  стрелка  арқылы жүзеге асады. Осыдан кейін  ОК кнопкасын басамыз.

   Secondary Index – бұл бөлім ары қарай жұмыс барысында керекті екінші индекс құруға мүмкіндік береді.

        Жаңа индекс  құру үшін Define- анықтау батырмасын  басу керек. Бұл батырманы басқанда  көру диалогтық терезесі ашылады. Оның сол жақ терезесінде Fields қатынау өрістерінің тізімі көрсетілген, ал оң жақ терезесінде Indexed fields екінші индекс болатын өрістер  көрсетіледі.

 

           Referential Integrity – бұл бөлім әртүрлі кестелердің арасында бүтін сілтеме байланыстарды қамтамасыз ету үшін қолданылады. Егер екі кестенің арасында сілтеме байланыс көрсетілсе, оның біреуі – бас, ал екіншісі – қосымша кестелер, онда қосымша кестеде бас кестеден алатын мәннің өрісі көрсетіледі. Сонымен қатар, бас кестедегі кілттік өрістің өзгерістеріне қосымша кестенің өзгеруін қамтамасыз ететін операция көрсетуге болады. Бұндай бүтін сілтеме деңгейі барлық кестелерге тән емес, бірақ Paradox 7 – де барлығы қарастырылған.              

 

         Fields панелінен  керек деген өрісті таңдап  аламыз. Стрелкасы бар кнопка  арқылы сол өрісті Child Fields қосымша  кестелер тізіміне қосамыз. Осыдан  кейін ОК кнопкасын басамыз.Нәтижесінде 9-суретте көрсетілген терезе  ашылады. Сілтеме деңгейіндегі бүтінділік  сақталады.

 

                                             

               BDE Administrator – да мәліметтер қоры  драйверлерін және жалған аттарын  құру және көру.

        Delphi қолданбасы  деректер базасына қатынауды BDE арқылы  жүзеге асырады. BDE өзінен деректерге  қатынайтын динамикалық кітапханалар  және драйвер жиынтығын құрайды. BDE деректер базасымен жұмыс істейтін  барлық компьютерлерге орнатылуы  тиіс. Деректер базасына BDE арқылы  жіберілген сұраныс, қолданушы сұратқан  деректерді алады.

 

        BDE Administrator программасы түрлі типтегі BDE мәліметтер қорының жаңа драйверлерін көруге, құруға, түзетуге мүмкіндік береді. Ол төмендегі 10-суретте көрсетілген:

 

         Деректер базасымен жұмыс, ережеге  сай, бір қолданушылық режимде  жұмыс істейді. Standart драйверлері  үшін, әдетте Paradox деректер базасы, мінездемелер  псевдонимі жиынтығы минималды  болады: Type – драйвер аты және Path – деректер базасына жол.

                    Бұл программа терезесі екі  беттен тұрады:

Databases-мәліметтер  қоры және Configuration- конфигурация. Сол  жақ панельде мәліметтер қорының  жалған аттарының бұтақшасын  көре аламыз. Кез келген бір  жалған атты ерекшелеп, оң жақ  панельде Definition драйвері сипаттамаларын  көре аламыз. Paradox  мәліметтер  қоры үшін Standard драйвері қолданылады  және минималь сипаттамалары: Type-драйвер  аты, Path- мәліметтер қорына жол. Path параметрлерін ерекшелеп көп  нүктелі кнопканы көреміз. Ол  кнопканы басқанда жаңа каталогын  таңдауға мүмкіндік беріледі.

  Шығу құжаттары

 Мәліметтер қорымен жұмыс жасайтын жобалар құру

  Мәліметтер қорымен жұмыс  жасайтын қарапайым жоба жасап  көрейік:

 

 

  

 

       Бұл кестедегі жобадағы компаненттер  мен МБ-дағы мәліметтер базасындағы  кестелердің байланысы және де  сол компанентерге қолданылатын  қасиеттер көрсетілген.

    Осы  жобаларды жасай отырып, “ Объект инспекторы ” көмегімен компаненттерге қасиет бере аламыз:

 

Компонент	Қасиеттері	Мәні
Table1	Database Name	17.04.06
	Table Name	1tab
	Active	True
DataSourse1	Dataset	Table1
DBGrid1	DataSourse	DataSourse1
DBNavigator1	DataSourse	DataSourse1